Уикипедия

Азия ойындары


Азия ойындары, Азияда – төрт жыл сайын 1951 жылдан бері Азия елдерінің барлығында өткізілетін спорт жарысы. Ойындардың жалпы ұзақтығы – ашылу және жабылу салтанатын қоса алғанда, кем дегенде 7 және 16 күннен артық емес. Ойын Халықаралық Олимпиада комитетінің қадағалауымен Азиялық Олимпиада кеңесімен реттеледі. Азия ойындарының эмблемасы, туы, ұраны мен әнұраны осы кеңес меншігі болып табылады.

Азия ойындары

Азия ойындарының эмблемасы
Ұраны Әрқашан алға
Бірінші рет Үндістан Нью-Дели қаласында 1951 жылы өткізілді
Әрбір əрбір төрт жыл сайын өткізіледі
Соңғы рет Қытай Ханчжоу 2022 жылы өткізілді
Мақсаты Азия құрлығында халықтар үшін бірнеше спорттық іс-шара
Веб-сайты Olympic Council of Asia
Қатысушы елдер

Тарихы өңдеу

Азия ойындарының пайда болуы өңдеу

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Азияның бірнеше елі тәуелсіздік алды. Көптеген жаңа ел өзара түсіністікті нығайтуға көмектесетіндей жарыстардың жаңа түрлерін жасағысы келді. 1948 жылғы тамыз айында Лондонда ХІV Олимпиада ойындарының барысында Үндістан Олимпиада комитеті өзінің басшысы Гуру Дутт Сонди тұрғысында Азия спорт командаларының басшыларына «Азия Атлеттік Федерациясын» құруға келіскен Азия ойындарын өткізу идеясын талқылауды ұсынды. 1949 жылы ақпанда «Азия ойындарының федерациясы» құрылды. Бірінші Азия ойындарын Нью-Делиде өткізуге шешім қабылданды.

Федерацияның құрылуы өңдеу

1962 жылы федерацияда Тайвань және Израильді қабылдау мәселесі бойынша дау туындады. Ойынды қабылдаушы Индонезия аталған елдерді федерацияға қабылдауға қарсы болды. 1970 жылы Оңтүстік Корея Солтүстік Корея тарапынан болатын қауіпке байланысты ойындарды жүргізе алмады, ойындар Корея қаражатын пайдаланып Таиланд астанасы – Бангкокта өткізілді. 1977 жылы Пәкістан Бангладеш пен Үндістан арасындағы қақтығыс салдарынан ойындарды өткізе алмады. Ойындар тағы Бангкокқа ауыстырылды. Осы оқиғалардан кейін Азияның Ұлттық Олимпиада комитеттері Азия ойындары федерациясының жарғысын өзгерту туралы шешім қабылдады. «Азиялық Олимпиада кеңесі» деп аталған жаңа бірлестік құрылды. Осы кеңес 1986 жылдан бері ойындарды қадағалайды. Тайвань федерацияға қабылданды, бірақ АОК ХОК стандарттарына сәйкес оны «Қытай» (Тайпэй) деп атайды. Израиль шығарылып тасталып, еуропалық жарыстарға қосылды.

Кеңейтілуі өңдеу

1994 жылы бірнеше елдің қарсы болуына қарамастан АОК бұрынғы кеңес республикаларын ойындарға шақырды. Олар: Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Тәжікстан.

Ең бірінші және екінші қысқы Азия ойындарын жапон мемлекеті қатарынан екі рет 1986-1990 жылдары өткізді. Алғашқыда спорттың 7 түрінен жарыстар болса, төрт жылдан кейін спорттың 6 түрінен өткізді. Бұдан кейін Қытай мемлекетінің Харбин қаласында 1996 жылы спорттың 7 түрінен 10 мемлекет қатысқан ойындар ұйымдастырылды. Төртінші Азиада алауы 1999 жылы Корей елінің Кангвон қаласында тұтанды. Бесінші Азиада ойынының жалауын желбірету 2003 жылы Жапон мемлекетінің еншісіне тиді. Азиада ойындарын өткізу мәртебесі Қытай еліне 2007 жылы қайта оралды. Енді міне, жетінші алау 2011 жылы Қазақ елінде маздады.

2007 жылы Аустралия АОК-ға кіруден бас тартты, өткені ол Океания ұлттық олимпиадалық комитеттеріне мүше (ал 2015 жылдан Тынықмұхиты ойындарына қатысады).

2010 жылғы Азия ойындарында бірінші рет крикет таныстырылды.

Азия ойындарының тізімі өңдеу

 
Жазғы Азия ойындарына 2014 жылға дейін қатысқан және қатысатын мемлекеттер. Қызыл нүктелер Азия ойындарының қалалары
 
1958 жылғы Азия ойындарының құрметіне жасалған Жапония маркасы
Жыл Нөмір Орын Күні Мемлекеттер
1951 I   Нью-Дели, Үндістан 4—11 марта 11
1954 II   Манила, Филиппиндер 1—9 мамыр 19
1958 III   Токио, Жапония 24 мамыр — 1 маусым 16
1962 IV   Джакарта, Индонезия 24 тамыз — 4 қыркүйек 12
1966 V   Бангкок, Тайланд 9—20 желтоқсан 16
1970 VI[1]   Бангкок, Тайланд (2) 9—20 желтоқсан 16
1974 VII   Тегеран, Иран 1—16 қыркүйек 19
1978 VIII[2]   Бангкок, Тайланд (3) 9—20 желтоқсан 19
1982 IX   Нью-Дели, Үндістан (2) 19 қараша — 4 желтоқсан 23
1986 X   Сеул, Корея Республикасы 20 қыркүйек — 5 қазан 23
1990 XI   Пекин, Қытай 22 қыркүйек — 7 қазан 36
1994 XII   Хиросима, Жапония 2—16 қазан 42
1998 XIII   Бангкок, Тайланд (4) 6—20 желтоқсан 41
2002 XIV   Пусан, Корея Республикасы 29 қыркүйек — 14 қазан 44
2006 XV   Доһа, Катар 1—15 желтоқсан 45
2010 XVI   Гуанчжоу, Қытай 12—27 қараша 45
2014 XVII   Инчхон, Корея Республикасы 19 қыркүйек — 4 қазан 45
2018 XVIII   Джакарта және Палембанг, Индонезия тамыз 18 - қыркүйек 3 45
2022 XIX   Ханчжоу, Қытай қыркүйек 23 - қазаң 8
2026 XX   Нагоя, Жапония қыркүйек 19 - қазан 4
2030 XXI Үлгі:Country data Қатар Доһа, Қатар қараша
2034 XXII   Эр-Рияд, Сауд Арабия қараша

Жалпы медальдар санағы өңдеу

Ойындар тарихында бүкіл қатысушы 46 ұлттық олимпиада комитеттерінің 43-і кем дегенде жарыста бір медаль жеңіп алған, бір де бір медаль ала алмаған үш мемлекет қалды:Бутан, Мальдивтер және Шығыс Тимор әлі бір медаль ұтып ала алмаған. 38 ұлт кем дегенде бір алтын медаль жеңіп алған (тек Жапония мен Үндістан ғана әрбір Азия ойындарында кем дегенде бір алтыннан ұтып алған), ал ойындар тарихында Жапония мен Қытай ғана жалпы чемпиондар атанған.

 Орын   Ел  Алтын Күміс Қола Барлығы
1   Қытай 1674 1105 791 3570
2   Жапония 1084 1104 1054 3242
3   Корея Республикасы 787 722 916 2425
4   Иран 192 202 217 611
5   Қазақстан 165 180 292 637
6   Үндістан 183 239 357 779
7   Тайланд 144 189 311 644
8   КХДР 121 161 188 470
9   Қытай Республикасы 118 164 304 586
10   Индонезия 98 130 264 492
Барлығы 5,258 5,231 6,390 16,879

Спорт түрлерінің тізімі өңдеу

Қайнары өңдеу

  1. ↑ Алғашында Кореяда өтуі тиіс еді
  2. ↑ Алғашында Пәкістанда өтуі тиіс еді

Сілтемелер өңдеу


Үлгі:Азия ойындары спорт түрлері


«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Азия_ойындары&oldid=3228678» бетінен алынған