I Александр
І Александр (1777, Санкт-Петербург — 1825, Таганрог) — Ресей императоры[1]. (1801-25), І Павел-нің үлкен ұлы[2].
| І Александр Александр Павлович | |||
.jpg)
| |||
 | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 12 (24 наурыз) 1801 жыл — 19 қараша (1 желтоқсан) 1825 жыл | |||
| Тәж кигізу жорасы | 15 (27 қыркүйек) 1801 жыл, Мәскеу | ||
| Ізашары | Павел I | ||
| Ізбасары | Николай I | ||
| Өмірбаяны | |||
| Діні | Православ христиан | ||
| Дүниеге келуі | 12 (23) желтоқсан 1777 Санкт-Петербург | ||
| Қайтыс болуы | 19 қараша (1 желтоқсан) 1825 (47 жас) Таганрог | ||
| Жерленді | Петропавл соборы | ||
| Династия | Романовтар | ||
| Әкесі | Павел I | ||
| Анасы | Мария Фёдоровна | ||
| Жұбайы | Елизавета Алексеевна (Луиза Баденская) | ||
| Балалары | Мария (1799—1800) Елизавета (1806—1808) | ||
| Қолтаңбасы | 
| ||
| І Александр Ортаққорда | |||
өңдеу  |
|||
Сарай қастандығынан қаза болған әкесінің орнына 1801 ж. 12 наурызда таққа отырды[3]. І Александр екі жүзді, өзімшіл, бірақ білімді, дипломат адам болған[4] . Капитализм дәуіріндегі революциялық қозғалыстың күшеюінен шошыған ол либералдық саясат жүргізген[5]. Ол билеген кезде І Петр тұсындағы коллегиялардың орнына министрліктер және министрлер кабинеті құрылды, Мемлекеттік кенес ұйымдастырылып, оған жоғары дәрежелі чиновгиктер тағайындалды, жоғары оқу орындары ашылды.
Өзі патшалық еткен кезеңнің соңғы он жылында аракчеевшілдікке дем беріп отырды. І Александр сыртқы саясатта жігерсіз болды. Оның соғыс қимылына араласуы салдарынан орыс әскері 1805 ж. Аустерлиц түбінде француздардан жеңіліп қалды.
1812 ж. Отан соғысында орыс армиясы Михаил Кутузовтың басшылығымен Наполеон әскерін талқандады. 1813-14 ж. Александр І Еуропа елдерінің Францияға қарсы коалициясын басқарды. 1814-15 ж. Вена конгресі басшыларының реакциялық Қасиетті одағын құрушылардың бірі болды.
Александр І тұсында Грузия (1801), Финляндия (1809), Бессарабия (1812), Әзірбайжан (1813) Ресей империясына қосылды.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Александр I (Российский гуманитарный энциклопедический словарь)(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Россия под скипетром Романовых (1613—1913) Мұрағатталған 10 қазанның 2013 жылы.. Первое издание 1912 ж.
- ↑ Династия Романовых: генеалогия и антропонимика / Е. В. Пчелов. — 06/07/2009 // Вопросы истории. — 2009. — № 06. — С. 76-83.
- ↑ Меттерних К. В. фон. Император Александр I. Портрет, писанный Меттернихом в 1829 ж. // Исторический вестник, 1880. — № 1. — С. 168—180. — Сетевая версия — М. Вознесенский 2006. Мұрағатталған 11 қазанның 2011 жылы.
- ↑ А.Н. Троицкий. «Александр I и Наполеон» (научная монография). Москва, «Высшая школа»,1994 г. с.51-52.
- Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 1 том