Алты аяқ - қазақ поэзиясына Абай енгізген шумақ түрі. Ақын осынау шумақ өрнегімен «Бойы бұлғаң...», «Буынсыз тілің...», «Бай сейілді...», Сурет:«Қор болды жаным...», «Қуаты оттай бұрқырап...», «Ем таба алмай...», «Кешегі Оспан...» деген өлеңдерін жазған. Әр шумағы алты жолдан түзіледі. Алты аяқтың бірінші мен екінші, төртінші мен бесінші, үшінші мен алтыншы тармақтары өзара ұйқасады. 3 мен 6 тармақтары жеті буынан құралса, басқа жолдары төрт буыннан тұрады (мыс., «Бойы бұлғаң...», «Бай сейілді...», «Кешегі Оспан...»). Ал басқаларының буындық және ұйқастық құрылысында, дауыс ырғағының кестесінде біраз өзгешеліктер байқалады. Сөйтіп, Абай Алты аяқтың, оның шумақтық үлгісінің, ырғақтық жүйесінің, ұлттық поэзия тілінің өрнектілік, икемділік, әуезділік сырларын жарқыратып көрсете білген. Аталмыш өлең өлшемін Абайдан кейін көрнекті ақындар А. Байтұрсынов, М. Дулатов, Н. Орманбетов, С. Торайғыров, С. Дөнентаев, С. Сейфуллин, С. Мұқанов және т. б. пайдаланды.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9