Алыну (философия)

Алыну (гр. аuthebung - «өзгерту», «тарату» және «сақтау») — Гегель философиясында кеңінен қолданылған термин. Бір нәрсенің бір сәтте жойылуымен қатар сақталып қалуын білдіреді. Гегель "Алыну" терминін абсолюттік идеяның қозғалысын сипаттау үшін қолданды. Идеяның әрбір тап осы сәттегі жағдайы одан жоғарғы жағдайымен "алынып" отырады. Осы арқылы даму сатыларының байланысы да айқындалады. Мысалы, триадада жоғарғы категория ( "синтез" ойдың қозғалысы кезінде антитезисті жойып қана қоймайды, болып өткен дамудың барлық мазмұнын қайта қорытылған түрінде сақтап та қалады. Алыну идеясынан Гегель материалдық дүние дамуының дәлелді зандылықтары мен адамның (теориялық және практикалық) іс-әрекетінің ерекшеліктерін байқады. Сонымен қатар Гегельдің философиясында Алыну - абсолюттік-логикалық сипаты бар ұғым. Диалектикалық материализмде "Алыну" термині дамудағы бір із қуушылықты зерттегенде және төменгі құбылыстың жоғарғы құбылыспен байланысын, қатынасын (мысалы, механикалық қозғалыс материя қозғалысының биологиялық формасына "алынған" түрінде енеді деген қағида сияқты) сипаттаған кездерде қолданылады[1].

Дереккөздер өңдеу

  1. Философиялық сөздік, Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1996, 525 б., ISBN 5-89800-097-6