Антс Лайкмаа
Антс Лайкмаа (5 мамыр 1866, Вигала, Эстония — 19 қараша 1942, Таебла, Хаапсалу ауданы, Эстония) — эстон суретшісі[1], қоғам қайраткері. Эстонияның ұлттық өнер мектебінің негізін қалаушылардың бірі.
| Антс Лайкмаа | |
| эст. Ants Laikmaa | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Вигала, Рапламаа, Эстония |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Таебла, Эстония |
| Азаматтығы | |
| Жанры |
Пейзаж және портрет |
| Мектебі |
Дюссельдорф өнер академиясы |
Өмірбаяны өңдеу
Антс Лайкмаа1866 жылы 5 мамырда Ляенемаа уезінің Вигала болысындағы Арасте ауылының Пайба фермасында шаруа отбасында дүниеге келген. Сурет салуға деген ұмтылысы жас жігітті Санкт-Петербургке көшуге итермеледі, онда ол Өнер академиясының мұражайына жұмысқа орналасты.
1891 жылы қаражаты болмағандықтан, ол Ригадан жаяу Дюссельдорфқа жетіп алады, онда алты жыл (1891-1893, 1896-1897 үзіліспен) қайырымдылық жасаушылардың көмегімен Дюссельдорф өнер академиясында Эдуард фон Гебгардттың қол астында оқыды[2].
Эстонияға оралғаннан кейін ол Ревелде сурет салу курстарын ашты, ол кейінірек 1903-1907 және 1913-1932 жылдары жұмыс істеген студияға айналды, онда көптеген эстон шеберлері көркемдік дайындықтан өтті (А.Ууритс, о. Каллис, Э. Бринкман, и. Выерахансу, П. Аавик, Э. Роос және басқалар).
1907 жылы ол алғашқы Эстония өнер қоғамын ұйымдастырды.
Шығармашылығы өңдеу
Ол өз жұмысын портретші ретінде бастады («Қарт Айтсам», 1904). Ол Эстония мәдениеті өкілдерінің портреттерін жасады: ақын Мария Ундер (1904), композитор Мийна Хярма (1904), актер Паул Пинн (1906). 1903 жылы ол «Ляенемаадан келген қыз» лирикалық шығармасын жасады. Сол жылы Ф. Р. Крейцвальдтың портретін салды. 1913 жылы суретшінің ең жақсы портреттерінің бірі — Лайкмааның жиені бейнеленген «Сальме» пайда болды.
1905 жылғы оқиғалардан кейін суретші қоныс аударуға мәжбүр болған Финляндияда оның пейзажға деген қызығушылығы оянады («Валлинкоски», 1909).
Шебер Каприде (1909-1910) («Анакапри панорамасы», «Итальяндық баланың портреті», «Миа Падрона» (1910) және т.б.) және Тунисте (1910-1913) болған кезінде бірқатар пейзаждар мен портреттер жасады.
1930 жылы 6 маусымда III дәрежелі Орлин Кресті орденімен марапатталды[3].
1932 жылдан өмірінің соңына дейін суретші Эстонияда, Хаапсалу маңындағы Таебла ауылында тұрды («Қысқы пейзаж» (1938). 1942 жылы 19 қарашада 77 жасында қайтыс болды.
1999 жылы жазбаша және онлайн дауыс беру нәтижелері бойынша құрастырылған ХХ ғасырдағы Эстонияның 100 ұлы қайраткерлерінің тізіміне енді[4].
Ең танымал шығармалары өңдеу
- Автопортрет (1902)
- Lääne neiu (1903; «Ляенемаадан келген қыз»)
- Мари Удер портреті (1904)
- Vigala taat (1904; «Вигаладан келген қарт»)
- Август Китцберг портреті (1915)
Галерея өңдеу
-
Ханым портреті (Тутти Шлафф)(1902) -
Мари Удер портреті (1904) -
Қарт Айтсам (1904) -
Паул Пинн портреті (1906) -
Евген Шефер портреті (1906) -
Валлинкоски(1908) -
Қапри пейзажы(1910) -
Этна(1910) -
Қаприден шыққан түнгі мотив (1910) -
Негр бала (1910-1912) -
Итальяндық бала (1911) -
Каприден көрініс (1911–1912) -
Ескі ферма (1913) -
Läänemaa фермасы(1918) -
Карл Роберт Якобсон портреті (1920) -
Сельма (1922) -
Лидия Койдула портреті (1924) -
Фр.Р. Крейцвальдпортреті (1924) -
Тебла пейзажы (1936) -
Линда Энпалу портреті (1938)
,_Ants_Laikmaa,_EKM_j_153-464_M_255.jpg)
Дереккөздер өңдеу
- ↑ lla Rosenfeld, Norton T. Dodge, Jane Voorhees, Art of the Baltics: The Struggle for Freedom of Artistic Expression Under the Soviets, 1945-1991, Rutgers University Press, 2001, ISBN, p34
- ↑ https://web.archive.org/web/20131128044204/http://www.vtallin.ru/tallin_page.php?id=46&code=Ants_Laykmaa
- ↑ https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/27927-ants-laikmaa
- ↑ Sajandi sada Eesti suurkuju / Koostanud Tiit Kändler. — Tallinn: Eesti Entsüklopeediakirjastus, 2002. — 216 lk. ISBN 998570102X.