Валерий Борисович Харламов
Валерий Борисович Харламов (қаңтардың 14, 1948 ж, Мәскеу - тамыздың 27, 1981 ж.) — ұлы хоккейші. 1967-68 жылғы КСРО чемпионы.
Валерий Борисович Харламов  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Позициясы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Бойы |
173 см | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Салмағы |
76 кг | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Лақап аты |
Легенда №17, Борисович. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Азаматтығы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дүниеге келуі | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Қайтыс болуы |
27 тамыз 1981 (33 жас)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Карьерасы |
1967—1981 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ойын карьерасы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Мемлекеттік сыйлықтары | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Халықаралық медальдары | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1969 жылы 21 жасар Валерий Харламов әлемдік хоккей тарихындағы дүниежүзінің ең жас чемпионы КСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері Валерий Харламов 15 жылдық спорттық өмірбаянында он бір (11) рет КСРО, жеті (7) қайтара Еуропа, сегіз (8) мәрте әлем һәм екі дүркін олимпиада чемпионы атанды. Ол ЦСКА командасының сапында 438 ойын өткізіп, 293 шайба соқты. Ал В.Харламов әлем чемпионаттары мен олимпиадалық ойындарда КСРО құрамасы үшін 123 рет мұзайдынға шығып, 89 гол салды.
Өмірбаяны өңдеу
Харламовтың ойынын көрген ұлы бапкер Анатолий Тарасовтың өзі «Мұндай ғажайып жер басып жүретін екі аяқтының қолынан келуі мүмкін емес, шамасы бұл көктен түскен шығар» деп талай мәрте таңдай қағып, таңғалды деседі. Иә, әлемдік хоккейдің арғы-бергі тарихында қаншама жарық жұлдыздар бар десеңізші. Ал Валерий Харламов бәрібір сол көп жұлдыздың ішінде ай секілді…
Шұбаркөлде жанған жұлдыз өңдеу
Бұл жерде Челябі (Челябинск) қаласының түбіндегі шағын шаһар Шұбаркөлдің (Чебаркуль). ЦСКА-ның жасөспірімдер тобында ойнап жүрген Валерийге негізгі құрамның есігі бірден ашыла қойған жоқ. Харламовтың шағын дене-тұрқын қорашсынған Анатолий Тарасов оны 1966 жылы Свердлов әскери округіне қарасты Шұбаркөлдің«Звездасына» аттандырды (ол кездері Тарасов Канада кәсіпқойларына, яғни Ұлттық хоккей лигасының (НХЛ) сайыпқырандарына төтеп беру үшін ел құрамасын сайдың тасындай ірі жігіттерден жасақтауға көшкен болатын). Ал «тескен тау асып, жер ауып» кеткен Харламов сол жылғы маусымда бір өзі 34 шайба соғып, айды аспаннан бір-ақ шығармасы бар ма?! Осыдан кейін басқа амалы қалмаған Анатолий Тарасов Борис Кулагиннің қоярда-қоймай ұсынуымен 19 жасар В.Харламовты кері шақырып, ЦСКА-ның негізгі тобының төрін ұсынуға мәжбүр болды. Мәскеуге оралуы 8 наурыз мерекесімен тұспа-тұс келіп, Валерий анасы мен әпкесін де ұлан-асыр қуанышқа бөледі.
1967-68 жылғы КСРО чемпионатында ЦСКА ел чемпионы атанды. Бұл жеңіске жас Харламов айтулы үлес қосты. Әрі үшбу чемпионат кейін атақ-даңқы алты құрлықты шарлап, ғасырларды аттап өтетін Михайлов-Петров-Харламов үштігінің алғашқы маусымы еді. Араға жыл салып, 1969 жылы 21 жасар Валерий Харламов әлемдік хоккей тарихындағы дүниежүзінің ең жас чемпионы атанды. Бұл жұлдызды жолдың бастамасы ғана еді. КСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері Валерий Харламов 15 жылдық спорттық өмірбаянында он бір (11) рет КСРО, жеті (7) қайтара Еуропа, сегіз (8) мәрте әлем һәм екі дүркін олимпиада чемпионы атанды. Ол ЦСКА командасының сапында 438 ойын өткізіп, 293 шайба соқты. Ал В.Харламов әлем чемпионаттары мен олимпиадалық ойындарда КСРО құрамасы үшін 123 рет мұзайдынға шығып, 89 гол салды. Сондай-ақ Валерий Борисович Сергей Макаров, Владимир Крутов, Игорь Ларионов сынды кейінгі толқын жұлдыздардың қалыптасуына зор үлес қосты. Харламовтың өзінің айтуынша, ол үшін ең маңызды гол Инсбрук олимпиадасының финалында КСРО мен ЧССР құрамалары есеп 3:3 болып, итжығыс түсіп жатқанда соққан шешуші шайбасы көрінеді. Маңызы жөнінен осыған жетеғабыл шайбалардың бірнешеуін Харламов КСРО-ӘХЛ (әлемдік хоккей лигасы) суперсерия матчтарында да соқты. Орындалу шеберлігі жөнінен олардың әрқайсысы шын мәнінде бір-бір өнер туындысы деуге лайық гол еді. Сол себепті даңқты Бобби Халлдың өзінің ұсынысымен Торонтодағы (Канада) «Хоккейлік даңқ галереясында» еуропалықтардан тек Харламовтың ғана портретін көре аласыз. Шайбалы хоккейдің халықаралық федерациясының 100 жылдығына орай 2008 жылы 17 мамырда әлемнің символикалық командасы мына құрамда жасақталды: Шабуылшылар: Валерий Харламов, Сергей Макаров, Уэйн Гретцки (Канада), қорғаушылар Вячеслав Фетисов, Берье Сальминг (Швеция) және қақпашы Владислав Третьяк.
Автокөлікте өмірге келіп.. өңдеу
1937 жылдың жазында елдегі азамат соғысының өрт-жалынынан ұл-қыздарын құтқару үшін испан коммунистерінің біразы өз перзенттерін кеме қатынасы арқылы Ресей асыруға мәжбүр болды. Солардың арасында 12 жасар Хермане Арибе Аббад та болды. Бұл қыз баланы үйіндегілер еркелетіп, Бегоня деп атайтын. Тағдырдың тезімен Бегоня Ленинград, Қырым, Одесса, Херсон, Краснодар өлкесі, Саратов, тіпті Тбилисидің де дәм-тұзын татып үлгерді. Грузияның астанасындағы авиациялық зауытта істеп жүрген испан коммунисінің қызы ақыры Мәскеудегі «Коммунар» зауытынан бір-ақ шықты. Ол осында Борис Харламовпен танысты. Өз Отанындағы соғыстан қашып, Бегоня табан тіреген елді де көп ұзамай соғыс шарпыды… Валерий Харламов 1948 жыл- ғы қаңтардың 13-інен 14-іне қараған түні перзентханаға қарай алып ұшқан автоарғымақтың кабинасында өмірге келді. Борис Сергеевич ұлына ұшқыш Валерий Чкаловтың есімін берді. Мұзайдынның болашақ рыцары салмағы 3 килограмға да жетпей, тым әлжуаз болып туған (Азық-түлік, тіпті нанға дейін карточкамен берілетін ол жылдары балпанақтай бала қайдан туылсын?!). «Коммунар» зауытында слесарь-құрастырушы болып істейтін Борис Сергеевич Харламовтың өзі спортқа бір табан жақын адам еді. Ол футбол мен допты хоккейден зауыт командасының мүшесі еді. Ал мотоспорттан тіпті екінші разряды бар-тын. Борис Сергеевич ұлын өзімен бірге стадионға ертіп баратын. Әкесі білегін сыбанып, алаңдағы «жан алыс, жан беріс» майданға кіріскенде, кішкентай Валера өзі құралпы балалармен алаңның сыртында өз «чемпионаттарын» өткізетін. «Әке көрген оқ жонар» дегендей, алғаш рет Бористің Валерийі конькиге жеті жасында «мінді». Ол жылдары шайбалы хоккей Совет Одағының аумағында №1 спортқа айналып, бала біткеннің бәрі Всеволод Бобров немесе Иван Трегубовтай болуды армандайтын. Обалы не керек, кішкентай Харламов өзінің қабілеттілігімен бірден көзге түсті. Тіпті оны ересек балалар да өз командасына алуға құмар-тын. Алайда 1961 жылы тамақ баспасымен (ангина) ауырған Валераның денсаулығы күрт нашарлап, аталмыш кесел жүрек ревматизміне ұласып, дәрігерлер жас баланың спортпен шұғылдануына үзілді-кесілді тыйым салды. Ана байғұс қалыптасқан жағдаймен амалсыз келіскенімен, әке үшін дәрігерлердің үкіміне мойынұсыну тым қиынға түсті. Ешқандай тыйымды құлаққа ілмей есіл-дерті хоккейге ауып, аяғына коньки байлап, мұзайдында жұлдыздай аққан ұлына Борис Сергеевич әрі сүйсіне, әрі іштей қанжылай қараумен болды. Бір ғажабы, дәрігерлер спортпен айналысса көп ұзамай өліп тынады деген баланың кардиограммалық көрсеткіштері жақсарған үстіне жақсара түсті. Араға біраз жыл салып, мұзайдындағы ойын өрнегіне мұхиттың арғы-бергі жағындағылар орындарынан тік тұрып қол соғатын әлем хоккейінің болашақ жарық жұлдызы алғашқы қиындықты осылайша қаймықпай жеңген болатын. Алайда тағдыр тосқан тосқауылдар мұнымен біте қойған жоқ. Мәселенки, 1976 жылдың көктемінде В.Харламов ауыр автоапатқа ұшырады. Миы шайқалған, қос қабырғасы және екі жерден оң аяғы сынған, тағы да басқа көптеген жарақат алған хоккейшіге дәрігерлер бірауыздан спорттық карьерасын доғаруды ұсынды. Бірақ араға алты ай салып, хоккейге оралған Харламов қайтадан әлемдегі ең үздік шабуылшылардың біріне айналды…
…автокөлікте өмірден озды өңдеу
1981 жылдың 27 тамызында автоапатқа ұшырап, өмірден озды. Сол күні ерлі-зайыпты Валерий мен Ирина Харламовтар өздерінің жеке меншік «Волгасымен» саяжайдан қалаға (Мәскеуге) қайтып келе жатқан еді. Жаңбыр бүркіп тұрған болатын. Автотізгінді ұстаған Ирина Харламова рульге ие бола алмай, қарсы бетке шығып кетіп, зулап келе жатқан жүк машинасына соғылады. Осылайша ерлі-зайыпты Харламовтардың ұл-қызы табан астында ата-анасынан айырылды. Осы оқиға орын алған Ленинград шоссесінің 74-ші шақырымының тұсында бүгіндері салмағы жарты тонналық мәрмәр (мрамор) шайба қойылған. Оған «Бұл жерге әлем хоккейінің жарық жұлдызы Валерий Харламовтың жұлдызы ағып түсті» деп ойып жазылған