Координаттар: 15°30′00″ с. е. 90°15′00″ б. б. / 15.50000° с. е. 90.25000° б. б. / 15.50000; -90.25000 (G) (O) (Я)

Гватемала(ис. Guatemala) Гватемала Республикасы (ис. República de Guatemala [reˈpuβlika ðe ɣwateˈmala]) — Орталық Америкада орналасқан мемлекет. Жер аумағы – 109 мың км². Халқы 10,6 млн. (1995). Астанасы — Гватемала қ.

Гватемала Республикасы
ис. República de Guatemala
Байрақ Елтаңба
Ұран: «Libre Crezca Fecundo (исп. Бос және бай өсім)»
Әнұран: «Guatemala Feliz»
Тарихы
Тәуелсіздік күні 15 қыркүйек 1821 жыл (Испаниядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі испан тілі
Елорда Гватемала
Ірі қаласы Гватемала
Үкімет түрі Президенттік республика
Президенті
Вице-президенті
Джимми Моралес
Хафит Кабрера
Географиясы
Жер аумағы
• Барлығы
• % су беті
Әлем бойынша 105-ші орын
108 889 км²
0,4
Жұрты
• Сарап (2018)
Тығыздығы

17 263 239[1] адам (67-ші)
129 адам/км² (85-ші)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)
 • Қорытынды (2018)
 • Жан басына шаққанда

145,249 млрд.[1] $ (75-ші)
8,413[1] $ (118-ші)
ЖІӨ (номинал)
 • Қорытынды (2018)
 • Жан басына шаққанда

79,109 млрд.[1] $ (68-ші)
4,582[1] $ (103-ші)
АДИ (2019) 0,650 (орташа) (128-ші)
Этнохороним Гватемалалықтар, гватемалалық
Валютасы Гватемала кетсалы
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі .gt
ISO коды GT
ХОК коды GUA
Телефон коды +502
Уақыт белдеулері UTC−6:00
 Басқа мағыналар үшін Гватемала (айрық) деген бетті қараңыз.

Тұрғындары, негізінен, киче-майя тайпаларына жататын үндістер мен метистер. Ресми тілі — испан тілі. Тұрғындары католиктер, бұған қоса протестанттар да кездеседі. Елді президент басқарады. Заң шығарушы органы — бір палаталы Ұлттық конгресс.

Жерінің көпшілік бөлігі таулы-қыратты. Кен байлықтарына (хром, марганец, алтын, күміс, т.б.) бай. Климаты субэкваторлық, мусондық. Тау жоталарында орт. температура 15 — 20°С, жазық жерлерде 23 — 27°С. Жауын-шашынның орташа мөлш. 500 — 1000 мм, тау бөктерлерінде 3500 мм-ге дейін жетеді. Жерінің 50%-ін қалың орман алып жатыр.

Қазіргі Гватемала аумағын ерте заманда үндіс тайпалары қоныстанған. Орта ғасырларда майя тайпасының жоғары дамыған мәдениеті болған. Елді 1524 — 24 жылдары испан отаршылары басып алды. Ұлт-азаттық қозғалысы нәтижесінде 1821 ж. 15 қыркүйекте Гаусс тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. 19 ғ-дың аяқ кезінен елге Америка капиталы үстемдік жүргізді. 1957 ж. аграрлық реформалар барысында көптеген кәсіпорындар мемлекет меншігіне алынды. 1954 — 85 жылдар аралығында Гватемалада жиі-жиі әскери төңкерістер болып, бірнеше үкімет ауысты. Ұлттық революциялық бірлік ұйымы мен үкімет әскерлері арасындағы 30 жылға созылған қарулы қақтығыстар 1996 ж. желтоқсан айында тоқтатылды. Гватемала — артта қалған аграрлы ел. Тұрғындардың 65%-і а.ш-нда еңбек етеді. Негізгі өнімдері — кофе, қант қамысы, мақта, банан. Кен байлықтарының көптігіне қарамастан, оны өндіру нашар дамыған. Халық тұтынатын тауарлар шет елден әкелінеді. Ел экономикасына шет ел капиталы үстемдік жүргізеді. Жұмыссыздық өте жоғары деңгейде (40%). Гватемала — БҰҰ, Латын Америкасы елдері экон. одағы, т.б. көптеген халықар. ұйымдарға мүше. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, Орт. Америка елдері, Жапония, Германия, Мексика.

Дереккөздер өңдеу