Жаңа Жер

(Жаңа Жер аралы бетінен бағытталды)

Жаңа Жер (орыс. Новая земля) (қазақ тілінен басқа тілдердің көпшілігінде аударылмай тұпнұсқасында қолданады) — Солтүстік Мұзды мұхиттағы Баренц теңізі мен Кара теңіз аралығындағы аралдар тобы. Ауданы шамамен 83 мың км2. Солтүстік (48,9 мың км2) және Оңтүстік (33,3 мың км2) деп аталатын екі үлкен және жалпы аумағы 1,0 мың км2-дей ондаған ұсақ аралдардан тұрады. Екі үлкен арал енсіз (2 — 3 км) Маточкин Шар бұғазымен және ұсақ аралдармен бөлінген. Жағалауы терең, олар фьорд тәрізді тар шығанақтармен жырымдалған. Жер бедері таулы, қыратты. Солтүстік аралды бойлай биіктігі 800 — 1000 м тау жотасы созыла орналасқан (ең биік жері 1547 м). Оңтүстік аралдың оңтүстік бөлігінде жер беті аласарып, төбесі жазыққа айналады. Жалпы аумағының 25%-ін қалыңдығы 400 м болатын құрлықтық мұз басқан. Одан теңізге көптеген мұзтаулар түседі. Климаты қатаң, арктикалық теңіздік. Қысы ұзақ, ең суық айдың (наурыздың) жылдық орташа темп-расы батыс жағалауында –14 — 17С, шығыс жағалауында –19 — 22С. Ең жылы айдың (тамыздың) орташа температурасы солтүстігінде 2,5С-тан оңт-нде 6,5С қа дейін, мұз қалқанының үстінде –1,3С. Жылдық жауын-шашын мөлшері теңіз жағалауында 300 мм-ден мұз қалқанында 600 — 700 мм-ге дейін. Аса күшті желдер (“Жаңа Жер борасы”) жиі соғады. Солтүстік арал түгелдей мұз белдеміне кіреді. Оңтүстік аралдың көп жерін арктикалық тундра қамтыған. Ақ түлкі, солтүстік бұғысы, ақ аю, алақоржын мекендейді. Жазда жартасты жағалары “Құс базарына” айналады. ұя салуға кайр, шағала, гага, т.б. құстар өте көп жиналады. Ақ түлкі, теңіз аңдарынан морж бен итбалық ауланады. Орыс гаваны, Желания мүйісі, Кіші Кармакул, т.б. полюстік ст. бар. Жаңа Жерде Ресейдің Плисецк ядролық сынақ полигоны орналасқан.

Жаңа Жер
орыс. Новая земля
Сипаттамасы
Аралдар саны>200
Ірі аралыСолтүстік
Жалпы ауданы83 000 км²
Ең биік нүктесі1547 м
Тұрғындар (2010 жыл)2429 адам
Халық тығыздығы0,029 адам/км²
Орналасуы
74° с. е. 56° ш. б. / 74° с. е. 56° ш. б. / 74; 56 (G) (O) (Я)Координаттар: 74° с. е. 56° ш. б. / 74° с. е. 56° ш. б. / 74; 56 (G) (O) (Я) (T)
Архипелагты шаятын акваторияларБаренц теңізі, Кара теңіз
Ел Ресей
АймақАрхангельск облысы
Жаңа Жер (Ресей)
Жаңа Жер
Жаңа Жер (Архангельск облысы)
Жаңа Жер
Жаңа Жер Ортаққорда