Математикалық тіл білімі

Математикалық тіл білімі — тіл білімінің математикалық тәсіл арқылы тілді зерттеу саласы. Табиғи тілдер мен кейбір жасанды тілдердің құрылысын сипаттау және тіл ғылымына тән негізгі ұғымдарды айқындай түсу қажеттігіне байланысты XX ғасырдың 50-жылдарында қалыптасқан формальды аппарат. Онда негізінен алгебра мен алгоритмдер, автоматтар, аксиоматика, модельдеу, ықтималды статистика және математикалық логика әдістері қолданылды. Математикалық тіл білімі математикалық аппараттың көмегімен тілдің әр алуан заңдылықтарын ашу деген ұғымды да білдіреді. Белгілі бір заңдылықтарға бағынған сөз бөлшектерінің кезектескен тізбектерін ("дұрыс текстер") математика тұрғысында зерттеу Фердинанд де Соссюрден басталған. Математикалық тіл білімі синтаксистік құрылымды сипаттау тәсілдерінің теориясы, формальды грамматика теориясы деген салаларға бөлінеді. "Формальды грамматиканың" кеңірек қолданылып жүргені — "Туынды грамматика" немесе Н. Хомский грамматикасы. Қазақстанда бұл сала бойынша Ұлттық ғылым академиясының А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында ЭЕМ-ның көмегімен қазақ текстерінен сөз, сөзформа, сөз тіркесінің әр түрлі жиілік сөздіктері түзіліп, лексика, фонетика, синтаксис салаларындағы сандық заңдылықтарды анықтауда Қ. Б. Бектаев, А. Қ. Жұбановтың жетекшіліктерімен бірсыпыра ғылыми жұмыстар орындалды.