Мемлекеттік Құдыс Қожамьяров атындағы ұйғыр музыкалық комедия театры
Мемлекеттік Құдыс Қожамьяров атындағы ұйғыр музыкалық комедия театры – Алматы қаласында орналасқан әлемдегі жалғыз кәсіби ұйғыр театры.
| Мемлекеттік Құдыс Қожамьяров атындағы ұйғыр музыкалық комедия театры | |
|---|---|
| |
| Орналасуы |  Қазақстан
|
| Негізделгені | 1934 |
| Директоры | Руслан Токтахунов |
| Бас режиссёрі | Мұрат Ахмадиев |
| Марапаттары | * 1984 жылы "Құрмет белгісі" орденімен марапатталды.
|
Тарихы
Театр тарихы 1934 жылдан бастау алады. Сол жылы 24 қыркүйекте Д. Асимов пен А. Садыровтың «Анархан» атты музыкалы драмасымен тұңғыш рет шымылдығын ашты. Ең алғаш "Ұйғыр облыстық музыкалық драма театры" аталған бұл өнер ордасы 1941–1961 жылдар аралығында Алматы облысының Шелек кентіне ауысқанымен, 1961 жылы қайтадан Алматы қаласына оралды.
Шығармашылығы
Театр сол кездері ұлттық драмалармен қатар өзге де классикалық шығармаларды (У.А. Гаджибеков, Л.А. Юхвид пен А.Б. Александров, Ж.Б. Мольер т.б.) сахнаға шығарып, өнер өресін кеңейтті. Актерлер М. Бақиев, М. Семятова, Ғ. Жәлелов, С. Саттарова, Г. Саитова, А. Шәмиев, А. Ақбаров, З. Ақбарова, М. Ахмадиев, Қ. Әбдірәсілов, режиссерлер А. Ибрагимов, А. Марджанов, Д. Садырова, театр суретшілері К. Пак, П. Ибрагимов, әншілер Р. Илахунова, Г. Разиева, Н. Мәметова, композиторлар Қ. Қожамияров, Ғ. Зайнаутдинов, В. Поливанов, И. Масимов, И. Исаев, т.б. театрдың нығайып, қалыптасуына елеулі үлес қосты. 1964 жылы республикалық ұйғыр музыкалық драма театрына айналса, араға үш жыл салып, ұйғыр музыкалық комедия театры деген жаңа мәртебеге ие болды. Театрға 2005 жылы Қазақстанның музыка өнеріне елеулі үлес қосқан музыка зерттеушісі, профессор, КСРО халық әртісі Қ. Қожамияровтың есімі берілді.
Ұйғыр театрының 1997 жылы Каирдегі «Египет» тәжірибелік қойылымдар халықаралық фестивалінде қатысуы – театр шекарасының кеңейгенінің, оның халықаралық аренаға шығуының жарқын көрінісі болды. Әр жылдары театр репертуарынан орыс, өзбек, қырғыз, башқұрт, әзербайжан, грузин және қазақ жазушыларының М. Әуезовтің («Айман – Шолпан»), Ғ. Мүсіреповтің («Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Қыз Жібек»), С. Мұқановтың («Қашғар қызы»), Ш. Хұсайыновтың («Шолпан» мен «Қайран Гәкку»), Қ. Мұхамеджановтың («Бөлтірік бөрік астында»), Қ. Байсейітов пен Қ. Шаңғытбаевтың («Беу, қыздар-ай», «Ой, жігіттер-ой»), С. Шәймерденовтің («Дөкей келе жатыр»), шетел драматургиясының (У. Шекспир, Лопе де Вега, А.В. Вальехо) туындылары да орын алды. Театрдың жанында «Яшлық», «Нава» және «Сада» ансамбльдері жұмыс істеді. Театр ұжымы 1984 жылы «Құрмет белгісі» орденімен марапатталды. 2002 жылы күрделі театр жөндеуден өтті.
Театр репертуарына 50-ші жылдары енген Ж. Асимов пен А. Садыротың «Анарханы», В. Дъяков пен И. Саттаровтың «Герип-Санамы» осы күнге дейін көрермендердің көңілінен шығатын классикалық қойылымдарына айналды. Сонымен бірге театр әлем классикалық шығармалардын да жетік меңгеріп келеді, солардың ішінде В. Шекспирдің «Отелло», «Король Лир», Ж. Б. Мольердің «Мещанин во дворянстве», К. Гольдонидің «Хозяйка гостиницы», Н. Гоголдің «Женитьба», Ғ. Мүсіреповтың «Қыз-Жібек» атты туындылары бар. Спектакльдерді қойып, театрдың көркемдік деңгейін көтерген режиссерлерді айтатын болсақ, олар өнердің еңбек сіңірген қайраткері С. Башоян, Қазақстанның халық артистері Б. Омаров пен Қ. Жетпісбаев, режиссер Я. Шамиев, т.б..
Жетістіктері
- 1984 жылы "Құрмет белгісі" орденімен марапатталды.
- 1997 жылы Каирдегі экспериментальды қойылымдар фестиваліне қатысты.
- 2003 жылы Мажарстанда өткен визуалды өнер фестивалінің шеңберінде қойылымдарын көрермен назарына ұсынды.
- 2007 жылы Германияның Мюльхайм қаласында өткен фестивальге қатысты.
Актерлері
Театрды ұзақ жыл басқарған Мұрат Ахмадиевтен кейін бұл қызметке "Дервиши" тобының әншісі Әділ Жамбақиев тағайындалды. Бүгінгі таңда театр директоры – Руслан Токтахунов, ал көркемдік жетекшісі – ҚР халық әртісі Мұрат Ахмадиев. Театрда "Нава", "Рухсара", "Яшлық" және "Сада" сынды ансамбльдер өнер көрсетеді. Басты рөлдерді сомдайтын актерлер - Ризат Мамутов, Ялкунжан Ярмухамедов және т.б..[1]
Галерея
Дереккөздер
- ↑ Қазақстанның мәдени ошақтары. Культурные центры Казахстана: Фотоальбом. – Алматы:«АСА» Баспа үйі» ЖШС, 2012. – 288 б. (қазақ, орыс, тілдерінде) ISBN 978-601-80325-0-9