Рубин - латынша rubens, rubinus - қызыл деген мағынаны білдіреді. Al2O3 минералы, корунд сыныбына жатады. Қаттылығы - Моос шкаласы бойынша - 9, тығыздығы 3, 97 - 4,05 г/см аралығында. Қызыл шпинелден кристаллдарының формасына қарап айырамыз, кейбір жағдайларда микроскоп арқылы ғана айырып білуге болады. Қызыл түске ие болуының себебі - құрамында хромның қоспасы бар. Қызыл корундтар - рубин(лағыл) деп аталса, көктері - сапфирлер делінеді. Ашық боялған сапфирлар мен түссiз корундтарды "лейкосапфирлер" деп аталады. Астеризм эффектісі анық байқалатын "жұлдызша сапфирлері" кабошон түрінде өңделеді.

Кен орындары өңдеу

Антарктидадан басқа барлық континенттерде кездеседi. Негізінен азиялық лағылдар ерекше бағаланады.

Лағылдарды басты экспорттаушы елдер - Мьянма, Таиланд және Шри-ланка. Сонымен қатар Шығыс Африкасының лағылдары, Кения және Танзания елдерінің лағылдары жлғары сұранысқа ие. Жалпы лағыл тастар ежелгi замандарда-ақ Памирда өндіріле бастаған (Тажiкстанындағы "Қарлы" кен орнында).

Қолданылуы өңдеу

Лазерлердiң құрылымында синтетикалық лағылдарды қолданылады.
1-дәрежелі лағылдар, қымбат зергерлiк бұйымдар жасауда қолданылады
Сағаттық механизмдерде арнайы тас ретінде қолданылады

Бағалау өңдеу

Лағылдардың сапа көрсеткiштерiнiң анықтауды № III 1991 жылғы прейскурсантқа сәйкес жүргізеді. (Ресей Федерациясында)

Қырлы лағылдардың ақаулылық топтары келесiдей:

1-шi сапа - таза немесе әр жерінде сирек жолақтары мен нүктелері бар лағылдар.
2-шi сапа - кейбір аймақтарында жарықшалары бар лағылдар
3-шi сапа - тастың барлық аймағында жарықшалары, өзінің жылтырақтығын, жарыққа ойнағышштығын жоғалтқан лағылдар

Лағылдардың түсiнiң топтары:

алқызыл;
нормал қызыл және орташа қызыл;
ашық-қызылы.

Түс бойынша лағылдардың классификациясы

қанық алқызыл ;
қызыл;
орташа қызыл ;
қою қызыл;
ашық қызылы.

Әдiстеме ресми түрде мойындалған.

Тарихы өңдеу

Лағылдар қола ғасырында Бирмада өндірілген деп есептелінеді. 2000 жыл бұрын Индияда да бағаланып, бойтұмар ретінде қолданылды. Сонымен қатар Ежелгi мысырлықтар, гректер және римдiктер лағылдарды пайдаланды.

Еуропада 1800 жылда сапфирдың лағылға құрамдық туысқандығы белгілі болды. 1835 жасанды лағылдарды жасап шығарудың амалы табылған.

Қара лағыл ол кезде анар лағылы деп аталды.

Наным-сенімдер өңдеу

Лағылдар ертеректе "өмiр және махаббаттар тасы" деп есептелінді. Мұндай тасқа иелiк еткен адам ерекше қадір-қасиетке ие болған. Лағылдармен оба секілді түрлі аурулардан қорғануға тырысқан. Лағыл тастар астрологияда мерегендердің, шаяндардың және ешкiмүйiз(козерог), қошқар(овен), арыстандардың тасы болып есептелінеді.

Дереккөздер өңдеу

Андерсон Б. Определение драгоценных камней. М.: Мир, 1983
Дронова Н. Д. Что надо знать роскошной женщине о драгоценных камнях и ювелирных изделиях М. Известия, 2004
Дронова Н. Д. Что надо знать продавцу ювелирных изделий. М. Известия, 2005
Дронова Н. Д. Что надо знать эксперту по драгоценным камням. М.: Известия, 2006
Дронова Н. Д. Что надо знать оценщику ювелирных изделий . М.: Известия, 2007.
Дронова Н. Д. Ювелирный бизнес М.: Известия, 2009
Дронова Н. Д. Ювелирные изделия. М..: Изд. дом «Ювелир», 1996
Киевленко Е. Я., Сенкевич Н. Н., Гаврилов А. П. Геология месторождений драгоценных камней. М.: Недра, 1974
Пыляев М. И. Драгоценные камни .М. : Стрелец, 1990.
Рид П. Геммология. М.: Мир, 2003.
Синкенс Дж. Руководство по обработке драгоценных и поделочных камней. М.: Мир, 1989.
Ферсман А. Рассказы о самоцветах. М.: Наука, 1974.