Сеута

Сеута (ис. Ceuta [θewta]; араб.: سبتة‎, Себта) — Марокконың солтүстік жағалауындағы, Гибралтарға қарама-қарсы орналасқан шағын жартылай анклав, 1580 жылдан бері Испанияның қол астында. Ауданы – 18,5 км², халқының саны – 75 мың адам. 1956 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін Мароккоға Танжер, Тарфая секторы берілген болатын, бірақ Испания Сеута мен Мелильяны және Ифни территориясын өзіне алып қалды. Кейіннен өткізілген отарсыздандыру 1969 жылы Ифни қаласының Мароккоға табысталуына әкелді. Жерорта теңізі отарлары қазіргі уақытқа дейін Испанияның қол астында. Анклавты Мароккодан шекаралас Сеута қабырғасы бөліп тұр.

Сеута
ис. Ceuta
Ту Елтаңбасы
Сеута әнұраны
Әкімшілігі
Әкімшілік орталығы	Сеута
Президент	Хуан Хесус Вивас (ӨӨ)
Тарихы мен географиясы
Координаттары	35°53′12″ с. е. 5°18′00″ б. б.35.88667° с. е. 5.30000° б. б. / 35.88667; -5.30000
Жер аумағы	18,5 км² (187 орын)
Биіктігі · Ең биік	345 м
Тұрғындары
Тұрғыны	78 320 адам (2006)(189 орын)
Тығыздығы	4016 адам/км²
Ресми тілі	испан тілі
Сандық идентификаторлары
ISO 3166-2 коды	ES-CE
ceuta.es
Сеута Ортаққорда

Сеута картасы

Халқы

Қазіргі уақытта Сеутада 75 276 адам тұрады. Испандықтардан басқа қалада араб, қытай, үнді және еврей ұлт өкілдері тұрады.

Тілдері: Ресми тіл болып испан тілі есептеледі. Мағриб халқы араб тілінде сөйлейді.

Үкімет және Әкімшілік

1978 жылғы Испания Конституциясы 5-ші өтпелі ережесінде белгіленді: Сеута және Мелилья қалаларының муниципалитеттерінің мүшелерінің басым көпшілігінің қолдауымен қабылданған және органикалық заңның, Бас Кортестердің көмегімен 144 бапта бекітілген уақытта мақұлданған шешім бойынша осы қалалардың муниципалитеттері шешім қабылдаса, сол қалалар автономды бірлестік бола алады.

Сеута өзінің Сеута Автономды Қаласы атауын өзінің 1995 жылдың 14 наурызында Мемлекеттің Ресми Бюллетенінде (Boletín Oficial del Estado) жарияланған 1/95 органикалық заңы болып табылатын автономия туралы статутын қабылдап, келесі күні оның күшке енуінен кейін алды.

Осы статуттың Мұрағатталған 22 қазанның 2010 жылы. мазмұнын Сеута Үкіметінің ресми веб-сайтында табуға болады.

2005 жылдың аяғынан бастап автономия туралы статуттың реформасы жетілдіріліп жатыр. Ол реформада үлкенірек құзырет алудан басқа Сеута Автономиялық қаласы ресми түрде Автономды Бірлестік болып аталады.

Географиясы

• Орналасуы: 35° 55' — 35° 32' солтүстік ендік және 01° 35' — 01° 41' шығыс бойлық
• Ауданы: 18,5 км²
• Климаты: субтропикалық, жерортатеңіздік.

Мейрамдары

• 13 маусым: Әулие Антоний Падуанскийдің қажалығы күні.
• 5 тамыз: Қала қорғаушысы күні (Virgen de África).
• 2 қыркүйек: Сеута Автономды Қаласының күні.
• 10 желтоқсан: Қала қорғаушысы күні (Әулие Даниил).
• 1 қараша: Арқа қоржын күні (тұрғындардың көпшілігі осы мейрамды қала сыртында өткізеді).

Туыстас қалалар

• Ачи Катена (Сицилия, Италия)
• Кадис (Андалусия, Испания)

Тарихы

Этимологиясы

Сеута қаласының шығу тегі римдықтардың аймақтың жеті тауына (Septem Fratres — «Жеті ағайынды») берген атауынан болуы мүмкін. Septem — Septa — Ceita — Ceuta. Уақыт өте келе, XIII қасырдан бері алғашқы қадамдары III Фернандо Әулиенің билігі тұсына келетін Кастилияның экспансиялық жоспарларында бола тұра Сеутаны финикиялықтар, гректер, пундар, римдіктер, вандалдар, визиготтар, византиялықтар және мұсылмандар кезекпен жаулады.

Хронологиясы

Б.з.д. 250 000 ж. — Сеутадағы адамдардың алғашқы қоныстануы.

Б.з.д. VII ғ. - Финикийлық отаршылар қаланың негізін қалап, грек-фокейлықтар оны басып алып, «Hepta Adelphoi» деп атады. Б.з.б. 319 жылы Карфаген қаланы басып алды.

Б.з.д. 201 ж. Карфаген соғыста жеңіліп Нумид патшалығын қала иесі деп мойындайды. Б.з.д. 47 ж. қала Мавретанияның қол астына көшеді.

Б.з. 40 ж. Калигула патшалықты қосып алып, оны римдық территорияға және Тингитандық Мавретания провинциясының бөлігіне айналдырады. 429 жылы Солтүстік Африка мен Сеута қаласы вандалдардың билігіне көшеді.

534 жылы византиялық қолбасшы Велизарий 709 жылға дейін Византиялық империяның құрамында болған қаланы жаулап алады.

709 жылы қала мұсылмандардың қол астына көшеді.

788 жылы Идриси эмиратымен жаулап алынды.

931 жылы Сеута Корд Халифатының билігіне көшеді.

1084 жылы Юсуф ибн Ташуфин альморавидтер әулетін құрайды.

1227 жыл – Әулие Даниил мен оның серіктерінің азабы.

1309 жылы Фесс патшалығы Арагонның көмегімен қаланы басып алды.

1415 жылдың 21 тамызында Португалия королі I Жуан өзінің балалары Дон Дуарти, Дон Педру және Дон Энрикимен Сан- Амаро жағалауына түсіп қаланы жаулап алды. Педру ди Менезиш қаланың бірінші губернаторы және Капитан-генералы атанды. Алькасоваш және Тордесильяс келісімдері Португалияның Сеутадағы билігін мойындады.

Себастьян корольдің өлімінен кейін Португал корольдігі испан монархиясының бөлігіне айналды. 1640 жылы Сеута IV Филипптің билік астында қалуды қалап, Португалияның сецессиясының артынан ерген жоқ.

1668 жылы Португалия Испанияның қала үстіндегі билігін мойындады.

1956 жыл – Марокконың тәуелсіздік алуы.

1986 жыл – Испания ЕО-на кіреді.

1995 жыл – Автономия туралы статуттың жариялануы.

Көрнекті жерлері

Сеутаның корольдік қабырғалары.

Қала орталығында келесі аталған көрнекті орындарды кездестіруге болады:

• Үлкен шіркеу. Араб билігі уақытындағы (711 – 1415) мешіттің орнына салынған. 30-шы жылдары далалық әскери аурухана ретінде пайдаланылған. Соңғы реконструкциясы 1949 жылы болған.

• Корольдік қабырғалар.
• Әулие Африкалық Марияның әулиесі (святилище) мен шіркеуі (XV ғасыр).
• Муниципалдық Сарай (1926).
• Әулие Франциск шіркеуі.
• Иглесия де Нуэстра Сеньора де лос Ремедиос.
• Жерортатеңіздік теңіз паркі.
• Араб моншалары.
• Гран Казино.
• Бет-Эль Синагогасы.
• Эдифисио Трухильо.
• Айдаһарлар үйі.
• Теңіз ауылы.
• Африкалық соғыста қаза тапқандарға арналған монумент. Африка алаңында орналасқан (Plaza de África). 1858-60 жж. соғыста қаза тапқандардың құрметіне қойылған. Биіктігі – 13,5 метр, төменгі жағында мүсінші Сусино жасаған қола барельеф бар. Жанында сағана бар.
• Полковник Руис алаңы (Plaza del Teniente Ruiz). Қаланың ең көркем жерлерінің бірі, Калье Реальда (Корольдік көше) орналасқан. Сеутаның қаһарманы, Тәуелсіздік үшін Соғыс қаһармандарының бірі Хасинто Руис и Мендосаның құрментіне салынған.

Қаланың шетінде орналасқан басқа көрнекті жерлер:

• 'Монте Ачо бекінісі. Монте Ачо тауында орналасқан, алғашқы қамалдарды византиялықтар салып, Омейядтар заманында ортақ қорғаныс жүйесіне біріктірілген. Бекініс XVIII – XIX ғасырда қазіргі түріне енген.

• Беримериндер қабырғасы.
• Сиди-Эмбарек мешіті.

Мұражайлары

• Сеутаның қалалық мешіті. Ғимарат 1900 жылы салынған. Ғимаратта Сеутаның Ғылыми Зерттеулер Институты, уақытша экспозициялы екі және тұрақты экспозициялы бес зал бар.
• Легионның әскери мұражайы.
• Тұрақты әскер мұражайы.
• Сеута Порты мұражайы.
• Үлкен шіркеу мұражайы.

Танымал тұлғалар

• Тарихи кейіпкерлер:
  • Әл-Идриси. XII ғасыр Картографы және географы.
  • Франсиско Антонио Гарсия Карраско. XIX ғасырдағы Чили губернаторы.
  • Хасинто Руис и Мендоса. 1808 – 1814 жж. Тәуелсіздік үшін соғыс қаһарманы.
  • Антонио Доррегарай. XIX ғасырдың Карлисттік әскери қызметкері
  • Антонио Эскобар. XX ғасырдағы Испания генералы, Франко бұйрығымен атылған.
  • Беатриса да Сильва Менезес (1424—1492) — католиктік әулие.
• Футболшылар:
  • Альфонсо Мурубе. 1993 жылдан бері Сеута Спорт клубының футболшысы. Қаланың футбол стадионы осы футболшының атымен аталған. Азаматтық соғыста Аранхуэстегі фронтта қаза тапқан.

• • Мигели (Migueli).
  • Мұхаммед Али Амар "Найим" (Mohammed Alí Amar «Nayim»).
  • Пирри (Pirri).

Тағы қараңыз

• Сеута әнұраны
• Сеута елтаңбасы
• Сеута туы
• Сеута қабырғасы
• Мелилья
• Африкадағы испан территориялары

Сілтемелер

Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Ceuta

• Сеута автономды қаласының ресми сайты  (исп.)
• Сеута тарихы Мұрағатталған 29 тамыздың 2008 жылы.  (исп.)
• Página del Instituto de Estudios Ceutíes  (исп.)