Геотермалды су

(Термальды су бетінен бағытталды)

Термальды су (Термальные воды; гр. thermes — жылы, ыстық ) — жер қойнауынан табиғи шығып жатқап немесе ұңғымаларды бұрғылау арқылы алынатын жылы немесе өте ыстық, температурасы 100"С-тан жоғары су.[1]

Термальды су

Қазақстандағы геотермалды сулар өңдеу

Қазақстан Республикасының палеозойлық құрылымдарының геотермалдық градиенті 1-1,8°C/100 м-ге тең, артезиан алаптарында 1,5-5,5°C/100 м-ге дейін жетеді. Жер асты суларының ең жоғарғы температурасы альпі қатпарлығы айимағына жақын орналасқан артезиандық алаптарда байқалады. Қазақстан аумағында 500 м тереңдікке дейінгі жер асты суларының температурасы Каспий маңы, Шу-Сарысу артезиан алаптарының шеткі аймақтарында Торғай, Оңтүстік Балқаш, Зайсан артезиан алаптарында 20-30°C-тан, Ертіс маңы, Маңғыстау, Үстірт, Сырдария, Іле артезиан алаптарында 30-45°С-қа дейін жоғарылайды. 1500 м тереңдікте Зайсан, Оңтүстік Торғай алаптарында 40-45°С-тан Маңқыстау, Үстірт, Сырдарияның батыс жағы алаптарында 70-95°C-қа дейін жоғарылайды. Республиканың оңтүстік және оңтүстік батыс жақтарында терең артезиан алаптарының 4000 м тереңдігінде су температурасы 150-170°C не одан да жоғары болады. Алпілік не орогендік белдеуде су температурасы 50-55°C қа, шығыны 3-5 л/с-ке жететін тұщы Термал суының көптеген бұлақтары бар. Термал су қорларының мол аудандары: маңғыстау, Үстірт, Ертіс маңы, Сырдария, Іле артезиан алаптары. Термал су курорттық жерлерде және мекемелерде емдік қасиеті бар су ретінде, елді мекендерге жылу бер үшін, энергетикалық қондырғыларда және т.б мақсаттарда қолданылады.

Дереккөздер өңдеу

  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0