Утилитаризм - (лат. utilitas - пайда) өнегелі іс-әрекеттің пайдалығының мойындайтын буржуазиялық этикалық теория. Утилитаризмнің негізін қалаған және негізгі принциптерін анықтаған И.Бентам болды. Ол адамдарға олардың жеке мүдделерін қанағаттандыра отырып, "көп адамға үлкен бақыт сыйлау" қағидасын ұстанды. Бұл жерде іс-әрекеттің үлгі-өнегелігінің нәтижесі математикалық түрде есептеліп, кенелген қуаныш пен шеккен жапа ара қатынасымен айқындалады. Джон Стюарт Милль утилитаризмге сүйеніштің сапалық жағын бағалау, ақыл-ой рахатын жоғары қою принципін енгізді. Утилитаризм мемлекет пен құқық қызметін ұғындырудың негізінде де орын алған. "Пайда принципін" таным теориясына ойыстыру прагматизмнің пайда болуына ықпал етті. XX ғасырдың 60-жылдарында утилитаризм қоғамның апологетикалық тұжырымдамаларында қайта жаңғырды.[1]

Джереми Бентам
Джон Стюарт Милль

Дереккөздер өңдеу

  1. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3