Ханбали мазһабы
Ханбали мазһабы (араб.: المذهب الحنبلي, мазһаб өкілдері ханбалилер деп аталады, араб.: الحنابلة) — сүннетке еруші мұсылмандардың бүгінгі күнге дейін сақталған төрт фиқһ мектептерінің (мазһаб) бірі. Мазһабтың негізін қалаушы — ең әйгілі хадистанушылардың бірі бағдаттық ғұлама Ахмад ибн Ханбал.
| Ханбали мазһабы | |
| араб.: المذهب الحنبلي | |
 | |
| Негізін салушы: | |
|---|---|
| Құрылған күні: |
IX ғасыр |
Ирак аумағында пайда болған ханбали мазһабы XI—XII ғасырларда Шам қалаларыда таралып, осы өлке ханбалилердің «екінші отанына» айналды. Шам аумағынан ханбалилік исмаилилер билеп отырған және шафиғи мазһабы басымдыққа ие болған Мысырға таралады. Моңғол басқыншыларына қарсылық көрсеткендіктен, XIII ғасырға таман ханбалилер мұсылман әлеміндегі ықпалынан айырылып қалды.
Тірі кезінде Ахмад ибн Ханбал шариғи құқық бойынша бір ғана еңбек жазғандықтан, оның ілімін дамыту ісін ұлдары мен жақын шәкірттері қолына алды. Ханбали мазһабы өкілдерінің арасында Әбу Бәкр ал-Халлал, Ибн Ақил, Ибн әл-Жаузи, Ибн Таймийа секілді көптеген атақты мұсылман ғұламалары болды.
Жақтаушыларының саны бойынша ханбали мазһабы төрт мазһабтың ішінде соңғы орында орналасқан. Ханбали құқық мектебі Сауд Арабиясы мен Катар мемлекеттерінің ресми мазһабы; Біріккен Араб Әмірліктері, Оман сұлтанаты және Парсы шығанағының маңында орналасқан басқа да мемлекеттерде біршама ханбали мазһабының өкілдері тұрады. Ирак, Сирия, Мысыр, Палестина және Ауғанстан елдерінде ханбалилердің азғантай қауымдары бар.
Анықтамасы өңдеу
Мазһаб деп Ислам дініндегі шариғи құқық мектептерін атайды. Ежелден мазһабтар асхаб әл-хадис («хадисті ұстанушылар») және асхаб әр-рай («жеке пікірді ұстанушылар») деген екі түрге бөлінеді. Әл-Муқаддаси, әш-Шаһрастани, Ибн Халдун, Ибн ән-Надим секілді ғұламалар бір ауыздан ханбали мазһабын бірінші аталған топқа жатқызған[1]. Бірақ атақты тарихшы әт-Табари (839—923) ханбали мектебінің мазһаб екенін, Ибн Ханбалдың құқықтанушы екенін мойындамаған[2].
Дереккөздер өңдеу
- ↑ George Makdisi, 1979, p. 3—4
- ↑ George Makdisi, 1979, p. 7
Әдебиет өңдеу
- George Makdisi The Significance of the Sunni Schools of Law in Islamic Religious History // International Journal of Middle East Studies. — Cambridge University Press, 1979. — Т. 10. — № 1.