Шәуешек
Шәуешек (қаз. شاۋەشەك, ұйғ. Chöchek, چۆچەك, қыт. 塔城; пинйін: Tǎchéng — Тачең) — Қытайдың Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданындағы қала. Шәуешек округі (қыт. 塔城地区, Tǎchéng Dìqū) Іле Қазақ автономиялық облысына кіреді. Бұрынғы кездері бұл қала мен оның округі Ресейде Тарбағатай (ұйғырша:Tarbaƣatay) деп аталған.
Жағрапиясы өңдеу
Шыңжаңның солтүстістік бөлігінде, Тарбағатай жотасының етегінде орналасқан.
Қаланың батысында, оны Шығыс Қазақстан облысымен байланыстыратын жолдың бойында, одан 17 шақырым қашықтықта «Бакту» (巴克图) шекаралық бақылау-өткізу бекеті орналасқан. Оның Қазақстан жағы «Бақты» деп аталады.[1]
Халқы өңдеу
Бүкіл Шәуешек округінің ауданы 98 824 шаршы километрді құрайды, тұрғындарының саны 892 397 жан (2000). 2000 жылғы санақ бойынша округтің ұлттық құрамы төмендегідей болған:
| Ұлты | Саны | Округ халқындағы үлес салмағы |
|---|---|---|
| қытайлар | 522.829 | 58,59% |
| қазақтар | 216.020 | 24,21% |
| дүңгендер | 66.458 | 7,45% |
| ұйғырлар | 36.804 | 4,12% |
| моңғолдар | 29.759 | 3,33% |
| дұңсяндар | 5.500 | 0,62% |
| даурлар | 4.533 | 0,51% |
| орыстар | 2.948 | 0,33% |
| қырғыздар | 1.870 | 0,21% |
| сібе | 1.536 | 0,17% |
| басқалар | 4.140 | 0,46% |
Шәуешек қаласының өзінде 1994 жылы бағаланғандай 56 400 адам тұрған.
Даурлар мен сібелер Шәуешек округіне Қиыр Шығыстан 1764 жылдары Қытайдың батыс шекарасын бекіту мақсатымен көшірілген.
Шәуешектегі Православ шіркеуі Мәдени төңкеріс кезінде қиратылған болатын, енді жергілікті орыс қауымдастығының серкелері оны қайта тұрғызуға жергілікті билік орындарынан көмек сұрауда.[2]
Экономикасы өңдеу
Тарихы өңдеу
19-шы ғасырда бұл қала Ресей мен Қытайдың арасындағы маңызды сауда-саттық орталығы болған.
1865 жылы дүңген көтерілісінің кезінде қала қатты қираған.[3]
Сілтемелер өңдеу
- Г.Е. Грум-Гржимайло, Тарбагатайский округ(қолжетпейтін сілтеме) (ЭСБЕ, около 1898 ж.)
- М.А. Чертыков, "Тарбагатайские кыргызы" Мұрағатталған 2 желтоқсанның 2007 жылы.
- ↑ Сухопутный (автодорожный) КПП «Бахты»
- ↑ XINJIANG: Security service investigation followed Orthodox priest's deportation (September 2004) (ағылш.)
- ↑ В.А. Моисев «Россия и Китай в Центральной Азии (вторая половина XIX в. — 1917 жж.)» ISBN 5-93957-025-9. Глава 3. МУСУЛЬМАНСКИЕ ВОССТАНИЯ В СИНЬЦЗЯНЕ И ПОЛИТИКА РОССИИ. 1864-1871 жж. Мұрағатталған 30 қыркүйектің 2007 жылы.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |