Ырықтандыру

Ырықтандыру–, либерализация – азаматтық, саяси, экономикалық бостандық принциптерін насихаттауға негізделген қоғамдық-әлеуметтік көзқарас. 17 – 18 ғ-ларда Еуропа елдерінде Ы. принциптерін, яғни әлеум., саяси, экон. бостандық қағидаларын уағыздаған “либерализм” атты ағым болғандығы белгілі. Ы. негіздері Дж. Локк, А.Смит, Ш.Монтескье, т.б. ғалымдардың абсолютизм және феодалдық регламентацияға қарсы концепцияларында айқындалды. Кейіннен Ы. идеялары АҚШ-тың Конституциясы мен Францияның адам және азамат құқығы туралы Декларациясында көрініс тапты. 19 – 20 ғ-ларда Ы-дың азаматтық қоғамға, жеке тұлғаның құқығы мен бостандығына, демократ. саяси ин-ттарға, жеке кәсіпкерлік пен саудаға байланысты негізгі қағидалары қалыптасты. Қазіргі Ы. еркін нарықтық қатынастың тетіктерін дамытып, жетілдіру арқылы тиімді экон. қатынастарға мүмкіндік туғызуға, әлеум. және экон. үрдістерді реттеуге бағытталған. Сонымен қатар ол мемлекеттің нарықтық қатынастарды реттеуге араласып отыруында қарастырады. Кейінгі уақытта Ы., консерватизм, социал-демократ. идеялардың өзара жақындай түсуі байқалады.