Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы
Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы — Қазақстан Республикасының жоғары ғылыми мекемесi, Қазақстандағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының үйлестірушісі. Іргесі 1946 жылы 1 маусымда қаланған. Бас кеңсесі Алматы қаласында орналасқан.
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы (ҚР Президентінің жанындағы ҚР ҰҒА) | |
Халықаралық атауы |
ағылш. National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan under the President of the Republic of Kazakhstan |
---|---|
Бұрынғы атауы |
Қазақ КСР Ғылым академиясы (1946-1991)
|
Құрылған жылы | |
Қайта ұйымдастырылған жылы | |
Түрі |
Коммерциялық емес Акционерлік қоғам (2022 жылдан бері)
|
Басшысы | |
Президенті | |
Академиктері |
155 |
Корреспондент-мүшелері |
73 |
Орналасқан жері | |
Заңды мекенжайы |
050010, Алматы қаласы, Шевченко көшесі, 28 |
Сайты |
Тарихы өңдеу
1946 жылғы 31 мамырда КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің 1945 жылғы 26 қазандағы қаулысына сәйкес Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы, Қазақ КСР Министрлер Кеңесі және Қазақстан КП(б) ОК «Қазақ КСР Ғылым академиясын құру туралы» №439 қаулы қабылдады. Осы қаулымен Қазақ КСР Ғылым Академиясының құрылған күні – 1946 жылғы 1 маусым.
КСРО Ғылым Академиясының және ҚазКСР Ғылым Академиясының академигі Қаныш Имантайұлы Сәтбаев Ғылым Академиясының тұңғыш президенті болып сайланды.
ҚР Президентінің 1993 жылғы 21 қаңтардағы Жарлығымен[1] Қазақстан Республикасының Ғылым академиясының қайта ұйымдастырылуының нәтижесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы құрылды.[2]
1996 жылғы 11 наурызда «Қазақстан Республикасында ғылымды мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №2895 Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы, Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясы және Қазақстан Республикасының Ғылым және жаңа технологиялар министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамында Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі – Ғылым академиясы етіп орталық атқарушы органға біріктірілді.
1999 жылғы 12 ақпанда «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №34 Жарлығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы республикалық мемлекеттік мекеме түрінде құрылды.
ҚР Президентінің 2003 жылғы 21 қазандағы Жарлығымен [3] "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" республикалық мемлекеттік мекемесі таратылып, "Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы" қоғамдық бірлестігі құрылды.[4]
2022 жылы Ұлттық ғылым академиясына мемлекеттік мәртебесі қайтарылды. Бұл туралы Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаев 2022 жылғы 1 маусымда Ұлттық ғылым академиясының 75 жылдығына арналған мерейтойлық сессиясында сөйлеген сөзінде мәлімдеді. Осылайша, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 14 желтоқсандағы № 1003 қаулысымен жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы құрылды.
2023 жылғы 27 наурызда «Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің №152 Жарлығымен «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамы болып өзгертілді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 11 сәуірдегі № 281 қаулысымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Коммерциялық емес акционерлік қоғамды қайта атау туралы» қаулысымен Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы «Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы» коммерциялық емес акционерлік қоғамына айналды.[5]
Қызметі өңдеу
- әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарына сәйкес ғылыми, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметтің басым бағыттарын, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы стратегиялық, іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын айқындау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу;
- ғылым жөніндегі жыл сайынғы ұлттық баяндаманы дайындауды және басып шығаруды үйлестіру;
- ғылымды дамыту бойынша форсайттық зерттеулерді дайындауды және жүргізуді үйлестіру;
- ғылым саласында атаулы сыйлықтар мен стипендиялар алуға конкурстар өткізу;
- ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында ғылыми зерттеулер жүргізу;
- ғылыми журналдар шығару, халықаралық ғылыми және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты дамытуға қатысу;
- ғылымды танымал етуге қатысу[6]
Академия президенттері өңдеу
№ | Сайланған жылы | Аты-жөні | Мамандануы |
---|---|---|---|
1 | 1946 | Қаныш Сәтбаев | тау-кен ісі |
2 | 1952 | Дінмұхамед Қонаев | металлургия |
3 | 1955 | Қаныш Сәтбаев | тау-кен ісі |
4 | 1964 | Шапық Шөкин | энергетика |
5 | 1967 | Шахмардан Есенов | геология |
6 | 1974 | Асқар Қонаев | металлургия |
7 | 1986 | Мұрат Айтхожин | биология |
8 | 1988 | Өмірзақ Сұлтанғазин | математика |
9 | 1994 | Кенжеғали Сағадиев | экономика |
10 | 1996 | Владимир Школьник | ядролық физика |
11 | 1999 | Нағима Айтхожина | биология |
12 | 2002 | Серікбек Дәукеев | геология |
13 | 2003 | Мұрат Жұрынов | химия |
14 | 2023 | Күнсұлу Закария | биология |
15 | 2024 | Ақылбек Күрішбаев | ауыл шаруашылығы |
Басшылық өңдеу
Басқарма құрамы өңдеу
- Ақылбек Қажығұлұлы Күрішбаев — ҚР Ұлттық ғылым академиясының президенті, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор
- Асқар Серқұлұлы Жұмаділдаев — вице-президент, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор
- Ләззат Тасболатқызы Ералиева — вице-президент, медицина ғылымдарының докторы, профессор
- Абай Серікқанұлы Серікқанов — вице-президент, физика-математика ғылымдарының кандидаты
- Дос Жұрмаханбетұлы Сарбасов — вице-президент, биология ғылымдары бойынша PhD[7]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ "Республиканың ғылымын ұйымдастыруды және ғылыми-техникалық қуатын дамытуды жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" ҚР Президентінің 1993 ж. 21 қаңтардағы № 1090 Жарлығы
- ↑ 1993-2000 жж. кезеңдегі мемлекеттік органдар туралы мәліметтер: қараңыз-Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (1991 ж. 16 желтоқсан - 2001 ж. 1 қаңтар). Анықтамалық. ҚР ПМ. - Алматы: БҮ "Эдельвейс", 2004. 572-573 б. (Құрастырушылардың ескертпелері).
- ↑ "Қазақстан Республикасында ғылыми қызметті ұйымдастыру жүйелерін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" ҚР Президентінің 2003 ж. 21 қазандағы № 1208 Жарлығы (Ағымдағы мұрағат).
- ↑ Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (2001-2005 жж.) Анықтамаламық: Екінші шығарылым./Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағаты. – Жауапты редактор: В.Н. Шепель; Алматы: “Эдельвейс” Баспа үйі: 2007. ISBN 9965-602-37-9
- ↑ ҚР ҰҒА тарихы
- ↑ "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамын құру мәселелері туралы
- ↑ [1]