Қазақстандағы референдум (2022)
Қазақстандағы республикалық референдум 2022 жылғы 5 маусымда мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша өтті.[1]
Референдумда қазақстандықтар Конституциядағы түзетулердің болу не болмауына дауыс берді. Яғни бюллетеньде тек бір сұрақ: "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасында баяндалған Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтыруларды қабылдайсыз ба?". Сұраққа "иә" не "жоқ" деп жауап беруі керек болды.[2]
Өткiзілуі өңдеу
2022 жылғы 5 маусымда республикалық референдум өткiзiлді. Республикалық референдумға дайындық пен оны өткізу тәртібі «Республикалық референдум туралы» 1995 жылғы 2 қарашадағы Конституциялық заңда көрсетілген[3]. Референдумды өткізуге азаматтар ерікті түрде қатысады әрі бұл жасырын дауыс беру арқылы жалпыға бірдей, тең және тікелей қатысу құқығына негізделеді.
Әкімдіктер дауыс беруге арналған учаскелерді анықтап, референдумға қатысуға құқығы бар азаматтардың тізімін жасауы тиіс. Референдумды әзірлеу мен өткізуді ОСК[4], аумақтық сайлау комиссиялары мен учаскелік сайлау комиссиялары жүзеге асырады. Орталық референдум комиссиясының қызметін ОСК атқарады.
«Референдумның құрамын, аумақтық және учаскелік комиссияларын жариялау мерзімдері, комиссиялардың орналасқан жері мен жұмыс уақыты туралы мәліметтер референдум тағайындалғаннан кейін 10 күннен кешіктірілмей, ал нақты айтқанда, 15 мамырдан кешіктірілмей БАҚ-та жариялануы тиіс. Дәл осындай мерзімде әкімдер БАҚ-та референдум учаскелерінің шекаралары туралы ақпараттарды жариялауы тиіс.
Үгіт Жарлық енгізілген сәтте басталып, 4 маусымда аяқталады.
Республикалық референдумға қатысуға құқығы бар азаматтардың тізімдеріне әкім қол қояды және дауыс беру басталғанға дейін 20 күн бұрын, 15 мамырдан кешіктірмей акт бойынша ұсынылады.[5]
Өзгерістер туралы өңдеу
Жалпы алғанда, референдумда заңның 33 бабына 56 өзгеріс енгізілмекші[6]. Конституциялық түзетулер жобасы азаматтардың сұранысына негізделген және бүкіл қоғамның мүддесі үшін жүзеге асырылмақ. Ата Заңға енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар жобасын белгілі заңгер-құқықтанушылар және конституциялық құқық саласының мамандары әзірледі. Оған Конституциялық Кеңес оң бағасын берді. Конституцияға енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың бәрі өзара байланысты және бір мақсатты көздейді. Атап айтқанда, мынадай үдерістерге құқықтық негіз қалыптастыруға арналған:
Суперпрезиденттік басқару үлгісінен президенттік республикаға түбегейлі көшу;Бірқатар билік өкілеттігін қайта бөлу;
Парламенттің рөлін күшейтіп, мәртебесін арттыру;
Елді басқару ісіне халықтың қатысу мүмкіндігін кеңейту;
Азаматтардың құқықтарын қорғау тәсілдерін жетілдіру.
«Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы республикалық баспасөзде 6 мамыр күні ресми түрде жарияланды.
Конституцияның қазіргі және жаңа нұсқалары арасындағы айырмашылығын түсіну, ұсынылып отырған көптеген түзетудің байыбына бару мұндай істен хабары аз адам үшін қиындық туғызатыны анық.
Сондықтан жұртқа ұғынықты болу үшін бұл түзетулер Ата Заңның нақты баптары мен тармақтары көрсетілген бірнеше бөлікке бөлінген.[7]
Нәтижесі өңдеу
Дауыс беруге құқылы азаматтардың жалпы саны 11 734 642 адамды құрады. Ал оның ішінде дауыс беруге 7 986 293 адам немесе 68,06%-і қатысты.[8]
18,66% немесе 1 490 475 адам референдумға қарсы дауыс берді. 125 859 бюллетень немесе 1,58% екі жауапты таңдады.
2,58% немесе 206 096 бюллетень жарамсыз деп танылды.
Референдум өтті деп есептелу үшін оған қатысушылар тізіміне енгізілген азаматтардың жартысынан көбі қатысуы керек.
Бұл межеге елорда уақытымен 14:00-де жетті. Одан бөлек республикалық референдумға шығарылған Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар, егер олар үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың кемінде үштен екісінде дауыс беруге қатысқан азаматтардың жартысынан астамы жақтап дауыс берсе, қабылданды деп есептеледі.[9]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ 2022 жылғы 5 маусымда республикалық референдум өткiзу туралы. Akorda.kz (5 мамыр 2022).
- ↑ Қазақстандағы референдум қорытындысы жарияланды. Tengrinews.kz (7 маусым 2022).
- ↑ Республикалық референдум туралы. adilet.zan.kz.
- ↑ Орталық Сайлау Комиссиясы. election.gov.kz.
- ↑ Қазақстанда референдум қалай өтеді. Egemen.kz (6 мамыр 2022).
- ↑ Референдум-2022: Конституцияға қандай өзгерістер енгізілмек?. 24.kz (31 мамыр 2022).
- ↑ Конституцияға енгізілетін түзетулер бойынша бағыт-бағдар. qazaqstan.tv (13 мамыр 2022).
- ↑ Республикалық референдумның қорытындыларын белгілеу. Орталық сайлау комиссиясы (7 маусым 2022).
- ↑ Референдум-2022: ОСК Қазақстан бойынша дауыс беруді қорытындылады. Sputnik.kz (6 маусым 2022).
|
Бұл — Қазақстан туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |