Қарасу ауданы
Қарасу ауданы — Қостанай облысының шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлініс.[3] 1939 жылы құрылды. 1997 жылы аудан құрамына бұрынғы Октябрь ауданы қосылды. Жер аумағы — 12,8 мың км². Орталығы — Қарасу ауылы.
| Қазақстан ауданы | |||
| Қарасу ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | |||
| Аудан орталығы | |||
| Ауылдық округтер саны |
13 | ||
| Ауыл саны |
39 | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы |
Қарасу ауылы, Исаков көшесі, №73 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары |
52°19′12″ с. е. 65°22′12″ ш. б. / 52.32000° с. е. 65.37000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 52°19′12″ с. е. 65°22′12″ ш. б. / 52.32000° с. е. 65.37000° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | |||
| Жер аумағы |
12,8 мың км² | ||
| Уақыт белдеуі | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны |
20 544[1] адам (2023) | ||
| Ұлттық құрамы |
орыстар (43,12%) | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Автомобиль коды |
10 | ||
|
| |||
Географиялық орны өңдеу
Солтүстігінде Сарыкөл, батысында Алтынсарин, Әулиекөл, оңтүстігінде Науырзым, шығысында СҚО-ның Ғабит Мүсірепов және Ақмола облысының Есіл, Жарқайың аудандарымен шектеседі.
Жер бедері өңдеу
Аудан аумағы Торғай Үстіртінің солтүстік-шығыс бөлігін алып жатыр. Жер бедері негізінен жазық келген. Кейбір жерлері кішігірім өзендермен оңтүстіктен солтүстікке қарай аздап тілімделген. Төбелі-жонды келген аумақтарында көл қазаншұңқырлары жиі кездеседі.
Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі өңдеу
Ауданның климаты тым континеттік, қысы суық боранды, жазы біршама ыстық келеді. Қаңтардағы ауаның жылдық орташа температурасы — -17…-18°С, шілдеде — 19…21°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері — 250–300 мм. Аудан жерінің топырағы солтүстік бөлігінде қара, оңтүстігінде қоңыр, қызғылт қоңыр болып келеді. Құсмұрын көліне таяу маңда сортаңды қара және қоңыр топырақтар, басқа көлдердің жайылымдарында шалғынды қара топырақ дамыған. Өсімдіктерін жусан аралас астық тұқымдас (селеу, бетеге, қылқан боз, айрауық, т.б.) шөптесіндер құрайды. Солтүстігінде терек аралас қайың шоқтары кездеседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, қоян, суыр, сарышұнақ; құстардан қаз, үйрек, аққу, көл жағалай қызғыш, тауқұдірет, шымшық, далалы жерлерде бозторғай, дуадақ, т.б. мекендейді.
Су торабы өңдеу
Жер беті сулары Қарасу (Қойбағар саласымен), Құндызды, Сүйгенсай және Тімтуір өзендерінен тұрады. Ауданда бірнеше көлдер бар. Олар: Алабота, Құсмұрын (шығыс бөлігі), Қойбағар, Тімтәуір, Жаншора, Биесойған және Жекекөл.
Халқы өңдеу
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989[4] | 1999 | 2009[5] | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 25240 | ▲31191 | ▼30820 | ▼30337 | ▲37360 | ▼29238 | ▼24177 |
Тұрғындар саны – 25 258 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 28,50%, орыстар – 42,28%, украиндар – 12,04%, беларустар – 4,52%, немістер – 4,45%, молдовандар – 1,19%, шешендер – 0,81%, удмурттар – 0,55%, башқұрттар – 0,54%, әзербайжандар – 0,34%, мордвалар – 0,32%, чуваштар – 0,32%, армяндар – 0,22%, поляктар – 0,20%, корейлер – 0,19%, ингуштар – 0,13%, басқа ұлт өкілдері – 1,41%.
Әкімшілік бөлінісі өңдеу
39 елді мекен 13 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Айдарлы ауылдық округі | Айдарлы ауылы | 4 | ▼1158 |
| Жалғызхан ауылдық округі | Жалғызхан ауылы | 1 | ▼548 |
| Жамбыл ауылдық округі | Жамбыл ауылы | 2 | ▼1011 |
| Ильичёв ауылдық округі | Комсомольское ауылы | 3 | ▼1167 |
| Қарамырза ауылдық округі | Қарамырза ауылы | 2 | ▼785 |
| Қарасу ауылдық округі | Қарасу ауылы | 5 | ▼4780 |
| Қойбағар ауылдық округі | Қойбағар ауылы | 2 | ▼1853 |
| Люблин ауылдық округі | Люблинка ауылы | 3 | ▼1147 |
| Новопавлов ауылдық округі | Новопавловка ауылы | 1 | ▼761 |
| Октябрь ауылдық округі | Октябрьское ауылы | 3 | ▼3986 |
| Ушаков ауылдық округі | Ушаково ауылы | 3 | ▼459 |
| Черняев ауылдық округі | Ленин ауылы | 6 | ▼958 |
| Шалғышы ауылдық округі | Шалғышы ауылы | 4 | ▼2554 |
Ірі елді мекендері өңдеу
| Елді мекен | Халқы (2021) |
|---|---|
| Қарасу | ▼3393 |
| Октябрьское | ▼2423 |
| Железнодорожное | ▼1424 |
| Шалғышы | ▼1332 |
| Қойбағар | ▼1254 |
| Восток | ▼1210 |
| Целинное | ▼877 |
| Люблинка | ▼866 |
| Новопавловка | ▼761 |
| Қарамырза | ▼661 |
| Комсомольское | ▼654 |
| Амангелді | ▼598 |
| Жалғызхан | ▼548 |
| Жамбыл | ▼513 |
| Айдарлы | ▼501 |
Шаруашылығы өңдеу
Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы — 1,27 млн га, оның 855 мың га-сы — егістік, шабындық — 3,4 мың га, жайылым — 367,4 мың га (2009).
Қатынас жолдары өңдеу
Аудан жері арқылы Қарталы (Ресей аумағында)–Астана темір жол магистралі, одан басқа Қостанай–Қарасу, Қарасу–Қойбағар, Қарасу–Сарыкөл, Қарасу–Шалғыншы, Қарасу–Есіл автомобиль жолдары өтеді.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- ↑ Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- ↑ Қазақстан табиғаты: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып — Алматы: "Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т. 3. — 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т. 3), ISBN 9965-893-19-5
- ↑ Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ↑ ҚР халық санақтары