Қатысушы:Abiltaev1994/зертхана

1932-1942 жылдар аралығында Ақсай ауылы аумағында «Жамбыл», «Социал», «Бүйректал», «Қызыл тал» және «Аяқмойылды» колхоздары құрылып жұмыс жасаған. 1942 жылы «Жамбыл», «Бүйректал», және «Аяқмойылды» колхоздары бірігуінің негізінде «Жамбыл» колхозы құрылды. 1960 жылдың мамыр айында «Бүйректал» кеңшары болып қайта құрылды. Ақсай ауылы Қостанай облысының оңтүстік – шығыс бағытында ауылдың іргесінен өтетін Мойылды өзенінің жағасында, аудан орталығы Аманкелдіден 150 км. облыс орталығы Қостанайдан 300 км. қашықтықта орналасқан.

1970 жылы Торғай облысы ашылғанда елді-мекен Амантоғай ауданының құрамына енді. 1987 жылы аудан жабылып Науырзым ауданына қарады. 1991 жылы Амантоғай ауданы қайта құрылып соның құрамына кірді. 1997 жылы аудан қайта жабылғанда Амангелді ауданына қарады. Кеңшардың өнеркәсібі – ауыл шаруашылығы бағытында өрбіді. Негізгі саласы – егін шаруашылығы болды.

Жылына 33 000 гектарға дейін дәнді және майлы, жемдік дақылдар егілді. Сонымен қатар, мал шаруашылығы да қатар дамыды. 1980 жылдарға дейін 10-15 мың бас қой малы бағылып, кейін ірі қара малына ауысты. 5 мың бас ірі қара, 200-300 бас жылқы, 600 басқа дейін шошқа өсірілді. Кеңшар құрылғаннан бастап қосалқы өнеркәсіп өндірісі ошақтары салынды. Олар:наубайхана, күйдірілген қызыл кірпіш өндіру зауыты, 40 орындық монша, ХПП, жанар-жағар май стансасы, мал бордақылау алаңы, мал азығын дайындаушы кормоцех, «Қызғалдақ» жастар бригадасы, 5 егін шаруашылығы мен 1 мал азығын дайындаушы бригадалар, сауыншылар бригадасы, өндірістік-оқушылар бригадасы, машдвор, МТМ, автогараж, мал ұстау базалары салынып, орталықта азық-түлік, шаруашылық, киім-кешек және аяқ киімі, кітап, кеңсе тауарлары мен галантерея бұйымдарын сататын дүкендер жұмыс істеді. 20 койка-орынды және 8 босану орны бар аурухана салынды. Онда бас дәрігер, балалар дәрігері, акушер-гинеколог. окулист, стоматолог, зубтехник, лаборанттар мен қатардағы мейірбикелер жұмыс жасады. Өз асханасы мен пациенттерді қабылдайтын амбулаториясы өз алдына жеке салынды. 1994 жылға дейін аурухананы Ф. Фасхутдинов басқарды және бүгінде Қарағанды қаласында құрметті демалыста. Ауылда 10 жылдық білім ордасы – Бүйректал орта мектебі, дәріхана, кітапхана, клуб, асхана, мектеп-интернат, байланыс торабы, почта, балабақша, қонақ үй тұрақты жұмыс жүргізді. Ауылда жоғары вольтты электр желісі іске қосылып, Күркетал бұлағынан су құбырлары жүргізілді. Халық шаруашылығына қажетті 34 су құдығы мен ауыз су қорын жинақтаушы резерватор және су мұнарасы салынды. Отан соғысынан оралмаған құрбандарға монумент тақта орнатылды және 2015 жылы осы маңнан бейбіт уақытта қайтыс болған майдангерлерге арналып ескерткіш тақта қойылды.

           Климаты қыста суық, қарлы-боранды, жазы ыстық, ара-тұра жауын-шашынды. Жыланды және Мойылды өзендері ағып өтіп, жаз мезгілінде суы тартылып  құрғап, шағын тоғандарға айналады. Балықтан майлы шабақтар, табан, сазан, шорағай-шортандар мен өзге де тұқымдастар бар. Тоғайда мойыл, жабайы долана және итмұрын, қырлы жазығында бүлдірген жемістері өседі. Экологиялық жағдайы қалыпты.

         Табиғи қазба ресурстары да жоқ емес. Кезінде ауылдың бір бөлімшесі болған «Орловка» деген жерде  майлы қоңыр көмір қоры орналасқан. Тұрмыстық құрылысқа қажетті сазды балшықтың және ұсақ қиыршық құмның(тастың) бірнеше түрлері бар.

         Бүйректал және Жамбыл колхоздарын 1932-1942 жылдары Баймолдин Сейітқасым және Өтекеев Ердекеш ақсақалдар басқарды. 1942 жылы аталған шаруашылықтар біріктірілген соң Жамбыл колхозына Демеуов Әлмағанбет  басқарма болып сайланды. Ол кісі 1942-1953 жылдар аралығында ел басқарды. 1959 жылға дейін Тұржанов Әбду, ал 1960 жылы Бүйректал кеңшары болып қайта құрылған соң 1960-1964 жылдар аралығында Ермағанбетов Жақия  директор  болды. 1964-1968 ж. а. Виктор Налитов, 1969-1970 жылдары Жанәлі Макеев, 1970-1974 жылдары Еміліс Исмухамедов, 1975-1984 жылдары Василий Крохин, 1984-1986 жылдары Өсер Сайдалин, 1987-1992 жылдары Фаниль Гарифуллин, 1992-1994 жылдары Алмабек  Шамшиев, 1994-1996 жылдары Жаңбырбай Доспаев, 1996-1998 жылға дейін, яғни, кеңшар ыдырағанға дейін Қасым Жұмағали Хамитұлы басқарды.

         1991 жылы еліміз егемендігін жариялаған күннен бастап шаруашылық саласына өзгерістер ене бастады. Жеке меншікке алып жұмыс жүргізу үрдісі аяқ алды. Алайда, сол жылдары қуаңшылық етек алып жаңадан құрылған ұсақ шаруалардың біразы банкротқа ұшырап жабылып қалды. Бүгінде ауылда 17 шаруа қожалығы мен 2  ЖШС-і жұмыс жасайды. Серіктестіктер сырт жерлерде орналасқан. Шаруа қожалықтарының 4-уі сырт жерден. Барлық шаруашылықта егін шаруашылығын қолға алған және 12-сі қосымша мал шаруашылығын өрбітуде. Нұрлан, Гаухар, Атай, Бірлік-1 шаруа қожалықтары мемлекеттік «Сыбаға», Бірлік-1 «Алтын асық», Гаухар «Құлан» бағдарламалары бойынша жұмыс жүргізеді. Мал саны да артып келеді және жеке секторды қосқанда 2017 жылдың 1-ші жартыжылдығында ірі қара малы 1 632 бас, жылқы 253 бас, қой-ешкі 1 586 бас болып тіркелді. Жыл сайын шаруашылықтар егістік алқаптарын көбейтуде. Биыл 22 757 га. алқапта егіс жұмыстары жүргізіліп жинақталуда.

        80-ші жылдары 400-ге тарта ауласы мен 2000-ның сыртында халқы болған ауыл қайта түлеп келеді. Кезінде тың игеру жұмыстарымен келген  20-шақты ұлт өкілдері жергілікті халықпен тату-тәтті еңбек етіп, тең дәрежеде өмір сүрді  және жүрек қалауымен тұрмыс та құрды. Олардың арасында  ерен еңбектерімен көзге түскендері лайықты марапаттарын алды.

Марқұм Жүнісов Қабылжан, Бимағанбетов Ошақбай, Татенов Мырзабек,

Өтелбаев Әбілтай ағайлар мен ауылда тұрып жатқан Коштаев Молдағали

ағай Еңбек Қызыл Ту ордендерін алса, Атаев Әбілқайыр ағай 3-ші дәрежелі Еңбек Даңқы орденін алды. Осы ауылда еңбек етіп кейін сырт жаққа қоныс аударған екі орыс азаматы П. Титов пен В. Бабинский Ленин ордендерін алды. Мүмкін бұл көрсеткіш бұдан да көп шығар, бірақ біздің қолымызда толық мәлімет жоқ. Көп балалы аналардан 8 «Алтын алқа» және 4 «Күміс алқа» иегерлері мен 3 Тыл ардагерлері бар. 24 зейнеткер тұрады.

        Ақсай өңірінен  төмендегідей  атақ-даңқы бар тұлғалар шыққан: Ыдырысов Әбілфайыз – профессор, тарих ғылымдарының докторы, 4 томдық «Таңшолпан» романы мен «Ұлылар» повесінің және бірнеше оқулықтар мен оқулық-әдістемелік құралдар авторы, еңбек сіңірген мәдениет қайраткері;  Шамшиев Қуаныш – ауыл шаруашылығына еңбек сіңірген қайраткер, Әулиекөл ауданы компартиясының 1-ші хатшысы; Қабденов Әкімбек – ауыл шаруашылығына еңбек сіңірген қайраткер, Әулиекөл ауданының бірнеше шаруашылықтарында басшылық қызмет атқарған, бүгінде сол ауданның ардагерлер кеңесінің төрағасы; Маханов Ерназар – Торғай облысының Арқалық, Амангелді аудандарында ауыл шаруашылығында басшылық қызметтер атқарған еңбек сіңірген қайраткер; Ахметжанов Сапар – Амангелді ауданында мәдениет бөлімін басқарған, сазгер-дирижер, мәдениет қайраткері; Ыдырысов Ерлан Әбілпайызұлы – мемлекет қайраткері, сыртқы істер министрі болған және бүгінде Ұлыбритания, АҚШ мемлекеттерінде елшілік қызметтер атқарып жүр; Хамзин Молдағали Хамитұлы – аудандық, қалалық аурухана бастығы болды, облыстық денсаулық сақтау департаментінде қызмет атқарған және медицина саласында лайықты қызмет атқарған дәрігер; Касымов Қазгелді Хамитұлы – қалалық соттың төрағасы, облыстық және республикалық сот мүшесі; Мұхаметжанов  Орал  Байғонысұлы – Амангелді ауданының басшысы, Министрлер кабинетінде бөлім басшысы, Президент Әкімшілігі аппаратының ұйымдастыру бөлімі басшысы, Мәжіліс палатасының спикері қызметтерін атқарған; Омарбеков Қайырғали Зейноллаұлы – Торғай, Жамбыл облыстық МТК (ГСК) бастығы, Республикалық ІІМ-де бөлім бастығы қызметтерін атқарған; Біржекеев  Көшекбай – аудандық комсомол комитетінің 1-ші хатшысы, Үштоғай кеңшары директоры, Арқалық ауданы әкімінің орынбасары және Жаңадала ауданының  әкімі қызметін атқарған.

         Бүгінде ауылда 72 аула, 400-ге тарта адам саны тіркелген. Мектеп 11 жылдық және 85 оқушы бар. Онда жоғары білімді 13 және арнаулы орта білімі бар 7 ұстаз еңбек етеді. Медпункт, малдәрігерлік пункт, 8 000 аса кітап қоры бар ауылдық кітапхана, 100  орындық  мәдениет үйі, 25 бала тәрбиеленетін шағын балабақша орталығы және барлық мекемелердің жұмыстарын ұйымдастырып үйлестіруші – «Ақсай ауылы әкімі аппараты» мемлекеттік мекемесі халыққа қызмет көрсетеді. 64 аулада телефон байланысы, 63 аулада «OTAU TB» телебағдарламалар тарату қондырғысы орнатылған. «BEELAIN» ұялы байланысы бар.