Қаңлы Жүсіп Қадірбергенұлы

Қаңлы Жүсіп Қадірбергенұлы (1873, қазіргі Сырдария ауданы Майлыбай ауылы – 14 наурыз 1923, сонда) – ақын, Сыр бойындағы шайырлық мектептің көрнекті өкілдерінің бірі.

Ел арасында «Қаңлы Жүсіп», «Молла Жүсіп» деген есімдермен аты жайылған. Алғашқыда ауыл молдасы Темір қожа деген кісіден хат танып, әрі қарай өз бетінше мұсылманша және орысша сауатын жетілдірген. 14 – 15 жасқа қараған шағында ақындығымен халыққа таныла бастады. Біраз уақыт биге атқосшы, болысқа тілмаш болды. Кеңес өкіметі тұсында Тереңөзек қыстағының сотында хатшылық қызмет атқарды.

Қаңлы Жүсіп поэзиясында әлеум. сарын мол. Оның «Замана түріне», «1916 жыл» атты толғауларында орыс отаршылдығын әшкерелеу мен ұлт бірлігін насихаттау орын алса, «Әлди-ай» әуенімен айтылатын «Оспанбайдың қызы едім, мен Зылиха» өлеңінде және «Жүкті қыз», «Ана мен бала» хикаяттарында әйел теңдігі мәселесі жырға қосылады. Ақынның «Мағрупа қыз», «Мәрді Салық», «Ағайынды үш жігіт», «Әбірһаттың бастан кешкендері», «Түлкі, қасқыр һәм қой» атты қисса, дастан, мысалдары шығыстық үлгіде жазылған. Қаңлы Жүсіп жұмбақ айтыстың шебері. Қарасақал Ерімбетпен, керейт Даңмұрынмен, Нақып қожамен, Шәкей салмен, Бермағанбетпен жазбаша айтыстары сақталған. Оның Кете Жүсіппен жазба айтысы 8 жылға созылған.

Ақын өмірі мен шығармашылығын ғалымдар Е.Ысмайылов, М.Байділдаев, т.б. зерттеген.