Ұлтабар құрты

Ұлтабар құрты (Haemonchosіs) — күйіс қайыратын малдардың құрт ауруы. Қоздырғышы Haemonchus туысына жататын нематодтар. Қойдың ұлтабарын зақымдап, қанын азайтып, денесіне көптеген ісік түсіреді. Ұлтабарда құрт (гемонх) жүздеп, мыңдап, кейде киіз сияқты ұйысып, ұлтабардың ішкі қабығын түгелдей жауып кетеді. Ұлтабар құрты қыл сияқты жіңішке, ұзындығы 2 — 3 см болады. Еркегінің құйрық жағы жалпақ, ұрғашыларының басы мен құйрығы сүйрік келеді. Шағылысқаннан кейін ұрғашысы сопақ, іші ұрыққа толы жұмыртқа салады. Жұмыртқалар нәжіс арқылы сыртқа шығып, дамудың үшінші сатысында инвазиялық дернәсілдерге ауысады. Олардың екі қабат қабығы болады, сондықтан ауа райының қолайсыз жағдайларына төзімді келеді. Дернәсілдер шөптің сабағымен жыланша өрмелеп, суда жақсы жүзетіндіктен, көбіне су, шөп арқылы жұғады. Ауырған мал арықтап, көзге көрінетін қабықтары (көз, мұрын, ауыз) бозарады. Тамағының астынан ісік пайда болып, қызуы көтеріледі. Қші біресе өтіп, біресе қатады, нәжісі кейде қанға боялады. Ұлтабар құртымен ауырған малды сойғанда ішек-қарын, бауыр, бүйрек солып, семіп қалғаны байқалады.

Haemonchus

Емі

Фенотиазин және оның тұзды қоспасы, тиабендазол, бубулин дәрілері қолданылады. Аурудың алдын алу үшін қойдың азығын, жайылымын жақсартып, арнайы дегельминтизация жасайды. Жазда малдың жайылымын 3 — 4 күн сайын алмастырып, Ұлтабар құрты болған жайылымға 3 — 4 айдан кейін ғана жаюға болады. Батпақты, сазды жерге бағуға және ластанған су ішкізуге болмайды.

Тағы қараңыз

• Биология

Дереккөздер

“Қазақ Энциклопедиясы”, 9 том.