Азия парламенттік ассамблеясы

Азия парламенттік ассамблеясы (AПA), (ағылш. Asian Parliamentary Assembly (APA))[1]1999 жылы Бангладештің бастамасымен құрылған Азиялық бейбітшілік үшін парламенттер қауымдастығының (АБПҚ) орнына келген бейбітшілік пен ынтымақтастық үшін Азия парламентшілерінің конференциясында қол жеткізілілген халықаралық ұйым. Қазақстан - АБПҚ құрушы елдердің бірі.[2]

     мүше мемлекеттер      бақылаушы мемлекеттер

Ол тұрақты түрде 41 мемлекеттің парламенттерінен тұрады: Бангладеш, Бахрейн, Бутан, Вьетнам, Индонезия, Ирак, Иран, Иордания, Йемен, Камбоджа, Катар, Кипр, Қазақстан, Қырғызстан, Кирибати, Қытай, Солтүстік Корея, Кувейт, Лаос, Ливан, Малайзия, Мальдив аралдары, Моңғолия, Непал, БАӘ, Пәкістан, Палау, Палестина ұлттық басқармасы, Корея Республикасы, Ресей Федерациясы, Сауд Арабиясы, Сингапур, Сирия, Таиланд, Тәжікстан, Тонга, Түркия, Өзбекстан, Фиджи, Филиппин және Шри-Ланка .

Қауымдастық қазіргі уақыттағы өзекті мәселелерді шешуде ұлттық парламенттердің күш-жігерін үйлестіруге, оның ішінде Азия аймағында бейбітшілікті қамтамасыз етудегі рөлін арттыруға баса назар аударады. АБПҚ- бұл парламентаралық үнқатысудың, Азиядағы қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етудің ұжымдық стратегиясын құру құралдарының бірі. Ресми жұмыс тілі - ағылшын.

Қауымдастықтың жоғарғы органы жыл сайын шақырылатын Бас Ассамблеяның сессиясы. БА құрамына төраға, төрағаның орынбасары, Атқарушы кеңестің мүшелері және қатысушы елдердің заң шығарушы органдарының 3-ке дейін парламентарийлері кіреді. ДжА сессияларындағы жұмыс төрт бөлімде жүзеге асырылады: саяси, экономикалық, сонымен қатар бейбітшілік пен қауіпсіздік, әйелдер мен балалардың мәртебесі.

Азаматтық авиация комитеті Төрағасының міндетін (жыл сайын ауыстырылады) соңғы АБПҚсессиясы өткен ел парламентінің басшысы (қазіргі уақытта - Иран) орындайды. Төрағаның орынбасары келесі сессияны қабылдаушы елдің (қазір Индонезия) парламентінің басшысы немесе өкілі.

Негізгі атқарушы орган - Атқарушы кеңес, оның құрамына әр Ұлттық комитеттен төраға, төраға орынбасары және бір өкіл кіреді. Әкімшілік функцияларды Төраға тағайындаған (жыл сайын ауыстырылатын) Бас хатшы жүзеге асырады, ол сонымен бірге БА сессиясына қатысады.

АБПҚ Бас Қоры қатысушы елдердің жыл сайынғы ерікті жарналары есебінен жұмыс істейді.

Азияның бірқатар елдерінің парламентарийлері АБПҚ-ның БҰҰ және кейбір аймақтық ұйымдармен, оның ішінде ШЫҰ-мен өзара іс-қимылын кеңейтуді жақтайды.

Исламабадтағы БА-ның 5-ші сессиясында (Пәкістан, 2004 ж. қараша) Филиппин АПАМ-ды ЕКПА-ға ұқсас оқиғалық трансформациямен Азия Парламенттік Ассамблеясына (АПА) айналдыру туралы бастамасы қолдау тапты. 2005 жылы сәуірде Манилада (Филиппин) АБПҚ Консультативтік кеңесі Ассамблеяны 2009 жылға дейінгі кезеңге өзгерту кестесін бекітті. Бұл мәселені үйлестіруді Манилада құрылған АПА уақытша хатшылығы жүзеге асырады.

БА АБПҚ 6-шы сессиясында (Тайланд, 2005 ж. қараша) Басты назар парламенттік дипломатия, көпжақты сауда-экономикалық ынтымақтастықты дамыту, терроризмге, жұқпалы аурулар мен табиғи апаттарға қарсы күрес, сондай-ақ әйелдер мен балалардың құқығын қорғауға аударылды.

БА АБПҚ 7-ші сессиясында (Тегеран, 2006 жылғы қараша) Азия-Тынық мұхиты аймағында бейбітшілікті, тұрақтылықты және демократияны ілгерілетуде, халықаралық терроризмге, Таяу Шығыстағы жағдайға, қарусыздануға, ядролық қаруды таратпау мен атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалануға, есірткі бизнесіне және адам саудасына қарсы тұруда Азия парламенттерінің рөлі туралы сұрақтар қойылды. Отырыстың қорытындысы бойынша Тегеран декларациясы қабылданды, соған сәйкес Азиялық бейбітшілік үшін парламенттер қауымдастығы жаңа халықаралық парламенттік құрылымға, Азия парламенттік ассамблеясына (АП) айналды.

АПА БА пленарлық отырысы 2007 жылы қарашада Тегеранда өтті. Отырыс барысында Жарғыға, АПА ережелеріне (тиісті құжаттардың жобалары дайындалды) және ұйым қызметінің басым бағыттарына (кедейлік пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, әртүрлі конфессиялар мен мәдениеттер өркениеттерінің бейбіт қатар өмір сүруі, жаһандану, Азияның бірігуі сияқты мәселелер бойынша іс-шаралар жоспарының жобалары) энергия нарығы). Отырыста бес комитетте және пленарлық отырыста қаралған және қабылданған 8 құжат пен қарарлар ұсынылды: АПП-ның жарғысы мен ережелері, Азиядағы мәдениеттердің алуан түрлілігін қорғау және тану жөніндегі іс-шаралар жоспары, Азиядағы жаһанданудың қиындықтары мен мүмкіндіктері жөніндегі іс-шаралар жоспары, жоспар. Азиядағы кедейлікке қарсы іс-қимыл, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жоспары, Азиядағы достық пактісі, Азия ақша қоры туралы АПА шешімі.

Тегеранда АПА Тұрақты Хатшылығын орналастыру және Мұхаммад Хади Нежад-Хоссейнянды 4 жыл мерзімге Бас хатшы етіп сайлау туралы шешім қабылданды.

Ұйымдастырушылар азиялық парламентарийлердің назарын толыққанды және күшті парламентаралық ұйым құру қажеттілігіне аударуға тырысты, оның жарғысы Азия елдерінің бірігу тенденциясын күшейтуге бағытталуы керек. Оның бірқатар жаңа ережелері, олардың пікірінше, Азия мемлекеттерінің парламенттік өзара іс-қимылының кеңеюіне, оның тиімділігінің артуына ықпал етеді. Осы күш-жігердің аясында қатысушы елдердің тұрғындарын ескере отырып, АПА Бас ассамблеясының делегаттар санын анықтау үшін түбегейлі жаңа формула қабылданды. Жаңа формулаға сәйкес Ресей Ассамблеяда шешуші дауыспен бес делегаттан тұрады. Жарғыдағы тағы бір жаңашылдық - Бас Ассамблеяның шешімдерін бұрынғыдай консенсуспен емес, қарапайым немесе ерекше жағдайларда (мысалы, Жарғыға өзгертулер) білікті көпшіліктің қолымен қабылдау. Елдің АПА-ға төрағалығы бір жылдан екі жылға дейін артып келеді. АПА төрағасынан басқа (бұл лауазымды тиісті парламент спикері атқарады) төрт төраға орынбасары сайланады.

Дереккөздер өңдеу