Алқа қотан (тәртіп)

Алқа қотан - қазақ ауылының қоныстану жүйесіндегі ертедегі дөңгелене қоршау құра орналасу тәртібі. Ертеде көшіп жүрген ру немесе ауыл бір жерге аялдағанда тосын жау шабуылынан сақтану үшін, көшпелі үйлерді шеңбер түрінде орналастырып, оларды айналдыра немесе арасына арба мен күймелер қойылып, шеңбердің ортасында рубасының шатыры немесе киіз үйі орналасқан. Қоныста жылжымалы баспана түрлерінің бұлай орналасуы жау шапқыншылығы кезінде қажет болған жағдайда олардың тасасында қорғаныс ұрысын жүргізуге мүмкіндік берді. Соғыс жағдайында бір қауым ел бір жерге жиналып, осы әдіспен арбалар мен киіз үйлерді бір-біріне байлап, шеңбер құра орналастырып, қотанның сыртына ор қазып, топырақтан жал салып, қамал кұрады. Айдап кетуден сақтау үшін малдар осылайша жасалған жылжымалы бекіністің ішіне кіргізілді. Жаудың тосын шабуылынан сақтану үшін айналдыра көптеген атты жауынгерлер кұзеті орналастырылды. Қотан көптеген түркі тілдерінде ауыл ортасы, мал жусайтын қора деген мағына береді. Қазақта ауылдың алқа қотан отыру қазақ үйі дөңгеленіп орналасуды білдіреді. Ал адамдардың алқа қотан отыруы дөңгелене отыру және отырыстың бұл түрінде тор жақ, төмен жақ деген ұғым болмайды. Сондықтан, белгілі бір әлеуметтік мәні бар мәселені ақылдаса шешуде алқа қотан отырыстың мәні ерекше болды.