Меркурий (ғаламшар): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Катени тузеттим
Тег: Mobile edit Mobile web edit
Өңдеу түйіні жоқ
48-жол:
| atmosphere_composition = 31.7% [[Potassium]]<br />24.9% [[Sodium]]<br />9.5% Atomic [[Oxygen]]<br />7.0% [[Argon]]<br />5.9% [[Helium]]<br />5.6% Molecular [[Oxygen]]<br />5.2% [[Nitrogen]]<br />3.6% [[Carbon dioxide]]<br />3.4% [[Water]]<br />3.2% [[Hydrogen]]
}}
'''Болпан''' немесе '''Меркурий''' немесе '''Шолпан''', '''Таңшолпан''', '''Кіші Шолпан''' — [[Күн (жұлдыз)|Күнге]] ең жақын және [[Күн жүйесі]]нің 1-ші ең кіші [[ғаламшар]]ы. Күнді 88 тәулік ішінде айналып шығады. Ал өз белін ұзақ уақытта айналып шығады, Шолпанның бір тәулігі Жердің 176 тәулігіне сәйкес. Шолпанды бақылау өте қиын. Бетіндегі температура күндіз +300 дәреже болса, түнде -200
дәрежеге төмендейді. Шолпанның үстінде бұлттар жоқ, соңдықтан ғаламшарда жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Шолпаннан жарық көрінеді,
айналып шығады, Шолпанның бір тәулігі Жердің 176 тәулігіне сәйкес. Шолпанды бақылау өте қиын. Бетіндегі температура күндіз +300 дәреже болса, түнде -200
дәрежеге төмендейді. Шолпанның үстінде бұлттар жоқ, соңдықтан ғаламшарда
жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Шолпаннан жарық көрінеді,
Күн үлкен тәжі бар шар сияқты көрінеді. Меркурийдің беткі қабаты құлаған метеориттерден пайда болған кратерлермен жабылған. Шолпанды әлемде "Меркурий" деп атайды, бұл атау көне юнанның Гермес құдайының мадағына берілген. Күннен орташа қашықт. 0,387 а.б. (58 млн. км), Күнді айналу периоды 88 тәулік, өз осінен айналу периоды 58,6 тәулік, орташа диам. 4878 км, массасы 3,31023 кг; өте сирек атмосферасының құрамында Ar, Ne, He бар. М. беті сыртта. Меркурий ежелгі римдіктердің құдайы болды. Оный қанатты аяқ киімі болғандықтан тез жүретін. Планета Күннің айналасын тез айналып өтетіндіктен, осы құдайдың құрметіне оның атын берген.
 
=Қысқаша=
 
Меркурий күнге ең жақын планета болғандықтан оны бақылау өте қиын. Әйтсе де, соңғы радиобақылаулардың мәліметтері бойынша, Меркурийдің өте баяу айналатыны анықталды, яғни бұл планетадағы тәулік шамамен жердегі 176 тәулікке тең. Бірақ ол күнге жақын орналасқандықтан, оның орбитасы жерге қарағанда кіші. Меркурий өлшемдері жағынан да, массасы жағынан да, кішкене болғандықтан, ол өзінің айналасындағы атмосфераны тұрақты ұстай алмайлыалмайды.
 
[[Сурет:Solar system scale-2.jpg|right|250px|thumb|Күн жүйесі]]
Line 67 ⟶ 64:
 
 
Телескоппен қарағанда Шолпанның фазалары жақсы көрінеді; тура Күннің аржағына таман барған кезде кішкене дөңгелек, бержағына таман келген жіңішке орақ, бүйірге қарай ауып барғанда жарты дөңгелек түрінде болады. Шолпанды телескоппен бір көрген кісі Айдан айыра алмайды. Өкініші сол, Шолпан жерге ең жақын келегн кезінде бізге көрінбей кетеді.
 
 
==Пайдаланған әдебиеттер==
Физика және астрономия кітабы 8 сынып
 
Менің алашқы энциклопедиям
[[Санат:Болпан| ]]
[[Санат:Жер тәрізді ғаламшарлар]]