Уикипедия

Успен ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш 95.58.144.55 (талқылауы) өңдемелерінен Sibom соңғы нұсқасына қайтарды
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Әкімшілік бірлік-Қазақстан
{{Infobox Settlement
|nameАтауы = Успен ауданы
|Елтаңба =
|settlement_type =ауданы <!--For Town or Village (Leave blank for the default City)-->
|official_nameТу =Успен ауданы
|image_map Елтаңбаның ені =Uspen District Kazakhstan.png
|mapsizeТудың ені = 300px
|map_caption Елтаңбаның аты =
|image_map1Тудың аты =
|lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
|mapsize1 = 150px
|lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
|map_caption1 =
|pushpin_mapCoordScale = =
|Статусы = Аудан
|pushpin_label_position =
|subdivision_typeКіреді = [[ЕлПавлодар тізімі|Еліоблысы]]
|subdivision_nameЕнеді = {{KAZ}}
|Орталығы = [[Успенка]]
|subdivision_type1 = [[Қазақстан әкімшілік бірліктері]]
|Ірі қаласы =
|subdivision_name1 = [[Павлодар облысы]]
|Ірі қалалары =
|subdivision_type2 = Аудан орталығы
|subdivision_name2Құрылды = = [[Успен1935 жыл]]
|Әкімі =
| timezone = +6
|ЖІӨ =
| utc_offset = +6
|ЖІӨ жылы =
|population_as_of = 2010<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]</ref>
|ЖІӨ бойынша орны =
|population_total =12 944
|Жан басына шаққанда ЖІӨ орны =
|Тұрғыны = 14 439<ref>[http://www.pavlodar.stat.kz/rus/press_rel/408/ Павлодардың облысының статистикасының департаменті]</ref>
|Санақ жылы = 2012
|Пайызы =
|Халық саны бойынша орны =
|Тығыздығы =
|Тығыздығы бойынша орны =
|Ұлттық құрамы =
|Конфессионалдық құрамы =
|Жер аумағы = 5,5 мың
|Жер аумағының пайызы =
|Жер аумағы бойынша орны =
|Максималды биіктігі =
|Орташа биіктігі =
|Минималды биіктігі =
|Карта = Uspen District Kazakhstan.png
|Карта ені =
|Әкімшілік бірліктің картасы =
|Әкімшілік бірлік картасының ені =
|Аббревиатура =
|Телефон коды =
|Пошта индекстері = 141000-141015
|Интернет-үйшігі =
|Автомобиль коды = S
|Сайты =
|Commons санаты =
}}
'''Успен ауданы''' - [[Павлодар облысы]]
== Физикалық-географиялық сипаттамасы ==
 
=== Географиялық жағдайы ===
==Аудан сипаттамасы==
Солтүстік және солтүстік - батысында Қашыр ауданымен, батыс және оңтүстік -батысында Павлодар ауданымен, оңтүстік-шығыста - Шербақты ауданымен, солтүстік-шығыста – Алтай өлкесімен шектес.
Успен ауданы 1935 жылдың 31 қаңтарында құрылған. 1935-1963 жылдары аралығында Лозовский ауданы деп аталған. Павлодар облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Аудан аумағының көлемі 5,5 мың шаршы километр. Ауданда 13 селолық округ, 22 елді мекен бар. Халқының саны 14707 мың адам. Успен ауданының әкімшілік орталығы – Успен селосы.
Ауданда 2 аудандық бағдарлама және облыстық бағдарламаларды жүзеге асырудың 4 шаралар жоспары істейді.
== Успен ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы==
=== Климаты ===
==Экономика және ауыл шаруашылығы салаларының дамуы ==
Климаты қатал континентальды, қаңтардың орташа температурасы −18º-19ºС., шілденікі - +20º+21ºС. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мөлшері 250—300 мм-ді құрайды.
 
=== Жер бедері мен гидрография ===
Аудан жер бедері жазық. Топырағы – қызғылт.
Аудан жер қойнауында ас тұзының, табиғи құрылыс материалдарының қоры бар. Үлкен және Кіші Тауылжан көлдерінде бар тұз қорларының өндірістік мәні зор.
 
=== Флора және фауна ===
Ауданның өсімдік дүниесі ерекшелігімен көзге түспейді. Мұнда бетеге, жусан, жоса, қоға, солтүстігінде – қайың өседі.
Қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, сарышұнақ, бөдене, үйрек, қаз және басқалары мекен етеді.
 
== Халқы ==
=== Этникалық құрамы ===
Ұлттық құрам (2012 жылдың 1 қаңтарына)
* [[қазақ]]тар — 4 414 адам (34,24 %)
* [[орыс]]тар — 3 631 адам (28,17 %)
* украиндер — 2 827 адам (21,93 %)
* немістер — 1 235 адам (9,58 %)
* татарлар — 114 адам (0,88 %)
* белорустар — 106 адам (0,82 %)
* басқалары — 563 адам (4,36 %)
* Барлығы— 12 890 адам (100,00 %)
 
=== Санның серпінділігі ===
[[1999]] жылы халық саны— 21,4 мың адамды, [[2012]] жылы — 14,4 мың адамды құрады.
 
== Тарихы ==
РСФСР АКЖО Президиумының 1935 жылғы 31 қаңтардағы Қаулысымен Лозовский ауданы болып өзгертілді, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1963 жылғы 2 қаңтардағы Жарлығымен Лозовский ауданы жойылып, оның базасында Успен ауданы құрылды.
 
== Әкімшілік-аумақтық бөлінуі ==
Аудан аумағында 13 ауылдық аймақтар бар: Успен, Богатырский, Ильичёвский, Ковалёвский, Қаратай, Лозовский, Ольгинский, Павловский, Равнопольский, Тауылжан, Темирязевский.
 
== Экономика және ауыл шаруашылығы салаларының дамуы ==
Аудан экономикасының басты саласы ауыл шаруашылығы болып табыла-ды. Өндірістік қызметтің басты бағыты - өсімдік және мал шаруашылығы.
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірумен 4 ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер (80%), 220 шаруа қожалықтары (92,8%), 4268 жеке аулалар (98,6 %) өндіреді.
 
2009 жылдың 1 сәуірінде қой мен ешкі саны 22,5 мың бас (113,1%), жылқы -4,3 мың (115,4%), шошқа -7,1 (102,3%), ірі қара мал саны 24,4 мың бас (100,7%), құс -52,9 бас (100,6%).
 
2008 жылмен салыстырғанда ет өндіру 7,8 мың тоннаны құрап, 0,6% артты, сүт өндіру 36,2 мың тонна ( 2008 ж. 100%), жұмыртқа 893,0 мың дана (2008 ж. 102,5%).
 
Ауданда 12 қолдан ұрықтандыру пункттері жұмыс істейді. 2009 жылдың 3 айында 869 бас қолдан ұрықтандырылды, бұл 2008 жылмен салыстырғанда 10 % артық. Қолдан ұрықтандыруға жалпы мал санының 10,6% тартылды (2008 жылы 9,8%).
 
Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен 10 объекті айналысады (2008 жылы 13 объекті): 2 – шұжық өнімдерін, 1 – өсімдік майларын өндіреді, 1 диірмен, 6 наубайхана.
 
Ағымдағы жылдың 3 айында қайта өңделген өнім көлемі: ұн - 44 тонна (110%), нан тоқаш бұйымдары 105,6 тонна (103,5%), өсімдік майы - 3,1 тонна (129,2%), шұжық өнімдері 5,0 тонна (111,1%).
 
Ауданда 17 дайындау пункттері бар (121,4%) оның 8- ет дайындау бойынша, 9- сүт дайындау бойынша. Дайындалған өнімнің көлемі: ет – 314 тонна (103,3%), сүт – 961 тонна (100,7%), жұмыртқа – 497,0 мың дана.(104,6%).
===Коммуналдық - өндірістікӘлеуметтік сала ===
Успен ауданы аумағында автомобиль жолдарының ұзындығы 748,7 шм. Құрайды.
Аудандық бюджеттен автомобиль жолдарын күтіп ұстауға 8,5 млн. теңге бөлінді (188,9%). Аудандық маңызы бар жолдарды орташа жөндеуге және күтіп ұстауға 9,6 млн.теңге бөлінді, Богатырь-Қаратай (0,6 шм), Успен селосының солтүстік кіре берісі (0,5 шм), Успен селосының оңтүстік кіре берісі (0,6 км) жолдарын жөндеу жоспарлануда.
Ауылдық округтердің орталықтары аудандық және облыстық орталықтарымен автобус байланыстары бар.
Ауданда 3766 нөмермен 18 АТС орнатылған. Аудан орталығында сөйлесу пункты бар. Успен селосында 2 таксофон қойылған. Барлық елді мекендерде телефон орнатылған. 100 адамға шаққанда телефон саны 25,4 (107,6%) құрайды.
Ауданның барлық елді мекендері почта байланысымен қамтылған, 16 байланыс бөлімшелері мен пункттері бар. Аудан орталығына почта аптасына 5 рет, ауылдық округтерге 3 рет жеткізіледі. Елді мекендерге зейнет ақы мен жәрдем ақылар жеткізу жүзеге асырылады.
Успен, Галицк, Ольгин, Тимирязев, Константинов ауылдары сумен орталықтандырылған түрде қамтамасыз етілген, қалған ауылдық округтерде –жеке құдықтар бар. Су құбыры желісінің жалпы ұзындығы – 45,1шм. 2009 жылы сумен жабдықтау желісінің жұмыс істеуіне 2,7 млн.теңге бөлінді. Су жинау колонкалары мен су құбыры желісін жөндеу жөніндегі жұмыстар жоспарлануда.
2009 жылы Тимирязев селосында су құбырын қайта жөндеу басталды, республикалық бюджет қаражаты есебінен 84,8 млн. теңге бөлінді, Су тарту мұнарасын, тереңдегі скважинаны, 2 су тарту станциясын қайта жөндеу жоспарланған, 58 үйге су тартылатын болады.
===Шағын бизнес және кәсіпкерлік ===
Кәсіпкерлік субъектілерінің жалпы саны 1.04.2009 жылы 519 құрады (99,4%). Аталған кәсіпорындарда 1324 адам жұмыс істейді, бұл халықтың экономикалық белсенді жалпы санының 12,7 %.
1.03.09 ж. Шағын және орта бизнестің сатылған тауарларының, жұмыс пен қызметтің көлемі 61,3 млн.теңге (96,8%). Бюджетке салық төлемдері 6,2 млн.теңге (159%).
===Әлеуметтік сала===
Жыл басынан бері 94 жаңа жұмыс орындары ашылды (2008 ж.-60).
 
Ашық еңбек рыногында жұмыссыздық деңгейі 3,9 ( 2008 жылы 4,4).
 
Жұмыссыздар санынан 46 адам (36 адам) немесе жұмыс іздеп келгендердің 57,5% жұмысқа орналастырды.
 
Ауданда әлеуметтік көмек көрсетілетін 288 аз қамтылған отбастары есепте тұр (282 адам). Көмек алушылардың саны 6 адамға немесе 2,1% артты, 2242 мың теңгенің мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмегі тағайындалды және төленді. Балалар жәрдемақысы 95 отбасына (191 бала) төленеді, 2008 жылы 93 отбасы (257 бала). 678,2 мың теңге сомасында балалар жәрдемақысы төленді.
 
Бір қызметкердің орташа еңбек ақысы 2009 жылдың қаңтар айында 25293 теңгені құрады (117,9%). Нақты еңбек ақының индексі – 119,3%.
 
=== Білім беру ===
Ауданның білім беру жүйесін 20 жалпы орта білім беру мектебі құрайды, оның 17 орта, 2 негізгі және 1 бастауыш мектеп. Мектеп жасындағы 1924 бала мемлекеттік міндетті білім алуға тартылған. Ауданда мемлекеттік тілде оқытатын 1 мектеп бар.
 
Ауданда бір кәсіби мектеп бар, онда 215 оқушы ауыл шаруашылығы өндірісінің мастері, тағам кәсіпорнының маманы, тігінші мамандығы бойынша білім алады. 2009 жылы МТБ нығайтуға облыстық бюджеттен жатақхана үшін жихаз және оқушылар жихазын сатып алуға 1,1 млн.теңге бөлінді.
Ауданда 3 бала бақша жұмыс істейді, Успен ауылындағы «Балапан» бала бақшасында-156 бала, Констанинов ауылындағы «Айгөлек» бала бақшасында -25 бала, Галицкое ауылындағы «Ақбота» бала бақшасында- 35 бала бар. «Тілдер туралы» Заңды орындау үшін «Балапан» бала бақшасында екі топ мемлекеттік тілде тәрбиеленеді және оқытылады.
 
Ауданның педагогикалық ұжымдарында 418 мұғалім бар (94%),олардың 249 жоғары білімді, 142 орта білімді, 27 орта білімді.
Барлық мектептерде заман талабына сай компьютерлік сыныптар бар, 20 мектеп Интернет желісіне шыға алады.
 
Ауданда психологиялық-педагогикалық коррекциия кабинеті жұмыс істейді, оның мақсаты мүмкіндігі шектеулі балаларды психологиялық-педаго-гикалық оңалту болып табылады. Кабинетте педагог-психолог, педагог-логопед и дәрігер-психолог мамандар жұмыс істейді.
 
Ауданның 20 мектебінде оқушыларға ыстық ас ұйымдастырылған. 1924 оқушының 1617-сі ыстық аспен қамтылған. 814 оқушы тегін тамақтанады, соның ішінде 560 бала жаппай оқу есебінен және 254 демеушілер есебінен тамақтанады.
 
Мектептердің материалдық техникалық жайын қолдау үшін ағымдағы жылы күрделі жөндеуге 34,4 млн.теңге бөлінді, қазандарын ауыстырып, қазандықтарды күрделі жөндеуден өткізу, жылыту желісін жөндеу, жарық беру, ғимараттардың сыртқы келбеттерін жөндеу жоспарлануда.
 
Сонымен қатар білім беру ұйымдарының материалдық – техникалық базасын нығайтуға -33,9 млн.теңге бөлінді, 8 оқушылар жихазын, компьютер сыныптарын, химия және физика кабинеттерін сатып алу жоспарланған.
 
=== Денсаулық сақтау ===
Ауданда 40 орындық Успен аудандық орталық ауруханасы, 25 орындық Константиновка селосының учаскелік ауруханасы, 15 орындық туберкулезге қарсы аурухана, 4 дәрігерлік амбулатория, 14 медициналық пункттер, аудандық санитарлық-эпидемиологиялық станция және 7 жеке меншік дәріхана бар.
Төсек орны соңғы үш жылда артқан жоқ және 2009 жылы 80 орынды құрады, 10 мың адамға шаққанда төсекпен қамтамасыз ету 54,4.
 
Ауданда медицина қызметкерлерінің кадрлық құрамын 14 дәрігер, 73 орта буын медицина қызметкерлері құрайды. Денсаулық сақтау саласын дамытудың негізгі міндеті көрсетілетін қызметтің сапасын арттыру болып табылды, бұл жоғары білікті мамандарсыз мүмкін емес. Аудан тұрғындарының 10 мыңына шаққанда 9,5 құрайды, орта буынды персонал 49,6.
 
Туберкулез ауруының көрсеткіші 100 мың тұрғынға 59 промилле (2008 жылы 69 промилле).
 
Онкоауруының көрсеткіші 100 мың тұрғынға 72,8 (2008 жылы -59,6).
 
=== Мәдениет және спорт ===
Ауданда мәдениет ошақтарының желісі 37 бірлік, соның ішінде 18 ауылдық кітапхана, 19 ауылдық клуб мекемелері 1 мұражай.
«Бұлақ» бағдарламасына сәйкес Константинов АМҮ 9,9 млн.теңге, Ольгин АМҮ-2,8 млн.теңге, Ковалев АМҮ – 2,0 млн. теңге күрделі жөндеу өткізу жоспарлануда.
 
Аудандық бюджеттен материалдық –техникалық материалдық базаны нығайтуға 0,9 млн. теңге бөлінді, костюмдер сатып алу жоспарланған.
Ауданда 30 спорт залы бар, БЖСМ жұмыс істейді, 2612 адам спортпен айналысады (2008 жылы 2602).
 
Областық бюджеттен материалдық –техникалық материалдық базаны нығайтуға 1,0 млн. теңге бөлінді, жаңа спорт инвентарларын сатып алу жоспарланған (55 шаңғы жиыны).
 
=== Аудан бюджеті ===
Аудан бюджетінің көлемі 2009 жылы 1111,6 млн.теңгені құрады, соның ішінде бюджеттің жалпы көлеміндегі трансферттің үлес салмағы - 88,6% немесе 984,5 млн. теңге, оның субвенциясы – 837,7 млн. теңге.
 
Жыл басынан аудан бюджетіне жоспар 28,7 млн. теңге болғанда 35,0 млн. теңге өз кірісі жұмылдырылды, жоспардан тыс түсім 6,3 млн.теңге немесе 121,9%.
 
2008 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда бюджеттің кіріс бөлігі 279,4 млн. теңгеге ұлғайды немесе 33,6%.
Аудан бюджетінің шығыс бөлігі жоспар 234,9 млн. теңге болғанда 94,2% орындалды, нақты орындалу 221,3 млн. теңгені құрады.
 
== Дереккөздер ==
<references/>
 
{{Павлодар облысы}}
{{Павлодарская область}}
 
[[Санат:Қазақстан аудандары]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Успен_ауданы» бетінен алынған