Аягөз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
51-жол:
|сайт тілі 2 = ru
}}
'''Аягөз''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]]на қарайтын қала, [[Аягөз ауданы]]ның әкімшілік орталығы.
Қазақстанның шығысында, [[Аягөз өзені]]нің қос жағасында орналасқан. Стратегиялақ маңызы бар қала, қалада бірнеше әскери гарнизондар мен ПВО ракеталық әскери кешен орналасқан. Тоғыз жолдың торабы. Республикалық маңызды автожолдар мен Түркістан-Сібір магистралі өтеді: Алматы — Өскемен, Қарағанды — Аягөз — Боғаз. Қала үстінде бірнеше халықаралық әуе жолдарының қиылысы орналасқан.
== Халқы және құрамы ==
Line 72 ⟶ 74:
|Халқы ||37 800 ||41 400 ||41 500 ||34 400 || 38 155
|}
<references/>▼
== Тарихы ==
== Сыртқы сілтемелер ==▼
=== Атауы ===
Қаланың қазіргі атауы ауданнан ағып өтетін Аягөз өзеніне байланысты қойылған. Ғалымдардың пікірінше өзеннің аты [[Түркі тілдері|түркілердің]] ''ай'' тайпасының атауы мен түркіше "өгөз" «өзен», яғни «ай руының өзені» дегеннен пайда болған<ref>Географические названия мира: Топонимический словарь. /Е. М. Поспелов; отв.ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.:Русские словари, 2002 ISBN 5-17-001389-2 ISBN 5-271-00446-5 ISBN 5-93259-014-9</ref>; ал халықта түркіше ''ая'' — «әдемі» және ''гөз/көз'' — «көз» деген нұсқа кең таралған.
=== Алғашқы естеліктер ===
Алғашқы естеліктер XVI—XVII ғасырларға жатады, бұл өңірде «қазақтың Ромеосы мен Джульеттасы» — «[[Қозы Көрпеш - Баян Сұлу]] өмір сүрген». Қаланың іргетасы [[1831]] жылы қаланған. [[1831]]—[[1860]]жж. округтік қала болып, қасында ағып жатқан Аягөз өзеніне байланысты «Аягөз» атанды. 1860 ж. соң Сергиополь, толығырақ айтқанда [[Семей облысы]], кейін [[Жетісу облысы]] Лепсі уезі Сергиополь стансасы атанды. Қазіргі таңда Сергиопольдің орнында Мамырсу ауылы орналасқан. Қазіргі қала сол ауылдың маңында 1931 ж. станса жанындағы кент ретінде пайда болған, ал [[Түрксіб|Түркістан-Сібір темір жолының]] құрылуына байланысты 1939 жылы қала статусы мен Аягоз атауын алды, ол атауы Қазақстан тәуелсіздігін алған соң қазақша транслитерацияға ұшырап «Аягөз» атанды.
=== Кеңестік кезең ===
Теміржол қаланың дамуына зор үлесін қосты. Қалада телеграф, алғашқы мектептер салына бастады да, халық саны өсе бастады; Тепловоздар мен паровоздарға қызмет көрсететін мекемелердің құрылысы, ауылдар мен кенттерден жастардың топтасып келуіне жол ашты. Заманауи қалаға лайық орта пайда болды: бүкіл КСРО-ға танымал «Аягөз ет комбинаты», май зауыты мен тері өңдеу фабрикасы жұмыс істеді. Бұл өнімдердің жартысы КСРО-ның басқа аймақтарына жеткізілді. Содан кейін пима өндіретін зауыт, темір-бетон өнімдерінің зауыт, пивзавод өз жұмыстарын атқарды. Кейінірек қалада үлкен әскери гарнизон пайда болды. 70-ші жылдардан бастап қала дамуының шарықтау шегіне жетіп, Аягөзде белсенді құрылыс жұмыстары басталды, қала дамуының жоспары жасалды, бірақ бұлардың барлығына Кеңес одағының құлауы теріс әсерін тигізді.
== Түсініктеме ==
▲<references/>
http://ayaguz.narod.ru/
http://ayagoz.coolkaz.kz
{{Шығыс Қазақстан облысы}}
{{Қазақстан қалалары}}
| |||