Құрлық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Боттың үстегені: diq:Qıta
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Continentes.png|thumb|300px|Animated, colour-coded map showing the various continents. [[Continent#Separation of continents|Depending on the convention and model]], some continents may be consolidated or subdivided: for example, [[EurasiaЕуразия]] is often subdivided into [[EuropeЕуропа]] and [[Азия]] (red shades), while [[North America|North]] and [[South America]] are sometimes recognized as one [[Americas|American]] continent (green shades).]]
[[Сурет:Dymaxion map unfolded-no-ocean.png|thumb|300px|right|[[Dymaxion map]] by [[Buckminster Fuller]] shows land masses with minimal distortion as nearly one continuous continent]]
'''Құрлық''', [[материк]], [[континент]] — [[жер қабығы]]ның [[дүниежүзүзілік мұхит]] деңгейінен көтеріңкі ірі бөлігі. Оның шеткі аймақтары мұхит деңгейінен төменде жатыр (қ. [[Құрлықтық беткей]]). Құрлықтың жалпы аумағы [[149,1 млн. км2]] немесе жалпы жер шарының [[29,2%]]-ын алады. Солтүстік жарты шардың 39%-ын, оңтүстік жарты шардың 19%-ын құрайды. Қазіргі геологиялық дәуірде ол 6 континенттен — [[Австралия]], [[Антарктида]], [[Африка]], [[Еуразия]], [[Оңтүстік Америка]] және [[Солтүстік Америка]]дан тұрады. Құрлықтың 36%-ы таулы, 64%-ы жазық. Құрлық астындағы жер қабығының қалыңдығы 25-тен 75 км-ге дейін жетеді. Ішкі континенттік және шеткі континенттік құрылымдардан тұрады. Біріншісіне көне және [[жас платформа]]ларда дамыған жазық өңірлер және [[геосинклиналдық қатпарлы облыс]]тарда пайда болған таулы құрылымдар жатады. Екінші типтік құрылымдарға континенттердің су астындағы тегістелген жалғасы ([[қайраң]], [[беткей]]), пассивті жиегі (атланттық) және кезектесе орналасқан қайраңдық, беткей, терең [[қазаншұңқыр]]лар, [[шұңғыма]]лар, мұхиттың қарқынды дамыған [[арал]] доғаларының ([[Тынық мұхит]]тың) шеткі аймақтары жатады. Құрлықтар ұзақ уақытты қамтитын эволюциялық дамудың нәтижесінде пайда болған гетерогенді дене саналады, ол [[фиксизм теориясы]] бойынша геосинклиналдардың дамуы барысында ертедегі ядролардың бірігіп ұлғаюы нәтижесінде пайда болған. [[Мобилизм теориясы]] бойынша, қазіргі құрлықтар бір уақыттарда бүтін болған [[Пангея континенті]] бөлшектеніп, алдымен [[Лавразия]]ға және [[Гондвана]]ға бөлінген. Құрлықтардың нобайы мұхиттардың ашылуынан және [[литосфералық плита]]лардың соқтығысуынан өзгеріп отырған.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Құрлық» бетінен алынған