Ара балы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: vep:Mezi
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: new:कस्ति; косметические изменения
4-жол:
[[Сурет:Bee on -calyx 935.jpg|thumb|200px|Бал Арасы бал жинауда]]
 
'''Ара балы''', '''бал''' – жоғары калориялы [[диеталық тағам]]. Жұмысшы [[Бал арасы|бал арасының]] гүлді өсімдіктердің [[Шырын|шырынынан]] өңдеп шығарған өнімі, қоймалжың, тәтті сұйық. Ара балы бір шырынды және көп шырынды болып бөлінеді. Бір шырынды бал – тек өсімдіктің бір түрінен ғана жиналған шырын. Оны өсімдіктің түріне (қарақұмық балы, жөке ағаштың балы, т.б.) қарай атайды. Көпшырынды бал – өсімдіктердің бірнеше түрінен жиналған шырын. Мұндай балды табиғи бал беретін өңірлерге байланысты (дала балы, тау балы, бақ балы, т.б.) әр түрлі атайды. Балдың химиялық құрамы шырын жинаған өсімдіктердің түріне, топырағына, ауа райының жағдайына және балдың түрлеріне байланысты болып келеді. Ара балының сапасын негізінен хош иісі, дәмі, түсі, тығыздығы, ылғалдылығы, қоректік және жабысқақтық қасиеттері арқылы ажыратылады. Бал –қуаты жоғары тамақтық азық. Оның 1 кг-ы 3250 кал. қуат береді. Бал адам организмін витаминдермен, белокпен, ферменттермен, т.б. тіршілікке қажетті заттармен байытады. Сондай-ақ балды асқазан, бауыр, бүйрек, жүрек, өкпе, жүйке ауруларын емдеуге және суық тигенде қолданады. Ара балын косметикада, дәрі жасау өндірісінде пайдаланады. Балды құрғақ, жақсы желдетілген бөлмеде 5<sup>о</sup>С-тан 10<sup>о</sup>С-қа дейінгі температурада сақтайды.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>
[[Сурет:Bees Collecting Pollen 2004-08-14.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Бал арасы]]''.]]
[[Сурет:Ромашки. Опыление цветов..JPG|thumb| alt=A.| ''[[Бал арасы]]''.]]
== Бал жинау ==
Бал жинау — [[ара]] [[ұя|ұясының]]сының жылы маусымдағы гүл шірнесі мен тозаңын жинап, [[бал]] өндіруі; табиғи процесс. [[Ара|Аралардың]]лардың ішінде [[бал]] жинауға тек ерекше балауыз бездері бар, “[[жұмысшы]]” аралар (қ. [[Ара]]) ғана қатысады. [[Ара]] өзінің “[[бал сауыты|бал сауытына]]на” (артқы екі аяғында болатын арнайы қуыс) өз салмағының жартысындай [[ШІРНЕЛІ ӨСІМДІКТЕР|шірне]] ([[нектар]]) жинай алады. Олар жинаған шірнесін ұядағы жас [[ара|араға]]ға қалдырып, қайтадан ұшып кетеді. [[Жас]] аралар шірнені [[тор]] көзшелерге салады, желдетіп, артық ылғалын жояды. Араның сілекей безі шірнедегі қант құрамын өзгертіп, оны балға айналдырады. Көзшелер балға толғаннан кейін, [[ара]] оны балауыз қақпақшамен жабады. Мұндай [[бал]] ұзақ сақталады. Араның [[Бал]] жинауы ара ұясының күйіне, ауа райына, өсімдік түріне және оның [[Омарта|омартаға]] қашықтығына, шірненің бөліну дәрежесіне байланысты. Бір маусымда ара ұясы 100 — 200 кг бал жинайды. Араның [[Бал]] жинауы өсімдіктердің жаппай гүлдеуіне тұстас келеді, сондықтан оны үш кезеңге бөлуге болады. Көктемгі жинау—өсімдіктің алғашқы гүлдеу кезеңінде басталады. Ерте [[көктем|көктемде]]де, [[тал]], [[үйеңкі]], [[алма]], [[алмұрт]] ағаштары гүлдеген кезде аралар екі аптадай тынымсыз (күніне 5 — 6 кг) [[бал]] жинайды. [[Көктем|Көктемде]]де жиналған балдың сапасы өте жоғары болады. Жазғы жинау 2—3 аптаға созылады. Бұл кезде [[бал]] (күніне 6—7 кг), негізінен, жөке ағашынан жиналады. Өйткені жөке ағашы маусымның аяғы, шілденің басында гүлдейді. [[Жөке|Жөкеден]]ден алынатын бал қоңыр түсті, хош иісті келеді. Ең көп бал — қарақұмықтан жиналады. [[Қарақұмық]] бір айдан артық гүлдеп тұрады. [[Күн]] ашық, ылғалды болса, бір ара ұясы маусымына қарақұмықтан 50—60 кг-ға дейін [[бал]] жинай алады. Күзде аралар балды аз, негізінен, күнбағыстан (күніне 3 — 4 кг) жинайды. Одан алынатын бал ашық сары түсті, иіссіз болады. <ref> Қазақ энциклопедиясы, 2 том; </ref>
== Галерея ==
<gallery widths=160px heights=120px>
25-жол:
</gallery>
 
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
{{stub}}
31-жол:
 
[[Санат:Бал]]
[[Санат:омартаОмарта шаруашылығы]]
 
{{Link FA|he}}
{{Link FA|hr}}
Line 110 ⟶ 111:
[[nds-nl:Hoening]]
[[ne:मह]]
[[new:कस्ति]]
[[nl:Honing]]
[[nn:Honning]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ара_балы» бетінен алынған