Вакуум: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Боттың үстегені: cy:Gwactod
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: sw:Ombwe; косметические изменения
1-жол:
[[FileСурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b14 534-1.jpg|thumb|Вакуум]]
'''Вакуум''' ({{lang-la|vacuum}} — қуыс, бостық) — [[кеңістік|кеңістіктің]]тің еш заттегісіз күйі ''(физикалық вакуум)'', кейде газдық қысымы [[атмосфералық қысым|атмосфералық қысымнан]]нан әлдеқайда аздығын ''(техникалық вакуум)'' айтады.
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref>
 
''Вакуум''<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын баскарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0</ref> - [[атмосфералық қысым|атмосфералық қысымның]]ның төменгі жайындағы газ қалыбы.
 
Газдық қысымы нөлге тең таза вакуум [[Метафизика|философиялық түсінік]] деуге болады, себебі табиғатта ондай кездеспейді, тіпті кездескеннің өзінде куантум физиканың айтуынша еш кеңістік бос бола алмайды. Куантум өріс теориясындағы анықсыздық принципіне сәйкес физикалық вакуумда нөлдік толқындар болып, әрқашан виртуалды бөлшектер пайда болып және жоғалып тұрады.
22-жол:
Орташаланған вакуум — орташаланған абсолюттік қысым жағдайындағы вакуум. Рауалы вакуум қүрылғы немесе құрал үшін мүмкін болатын вакуумның ең үлкен шамасы.
 
Шекті вакуум кез келген сүйықтықтың белгілі бір [[температура|температурасында]]сында болуы мүмкін ең үлкен вакуум. Бұл вакуум "каныққан бу қысымы" кеңістікті қанықтыратын сүйықтыктың қысымына тең абсолюттік гидромеханикалық қысым жағдайында пайда болады.<ref> Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006.</ref>
 
“Вакуум” ұғымы, әдетте тұйық не газы сорылған ыдыстағы газға байланысты айтылады, кейде бұл ұғым бос кеңістіктегі (мысалы, ғарыштағы) газға да қолданылады. Вакуумның дәрежесі қалдық газдардың шамасын өлшей отырып анықталады. Вакуумның физикалық сипаттамасы [[газ]] [[молекула|молекулаларының]]ларының еркін жол ұзындығы (λ) мен нақты процеске не құралға тән өлшемнің (d) ара қатынасы (λ/d) болып есептеледі. Мысалы, өлшемнің (d-ның) қатарына вакуумдық камера қабырғаларының ара қашықтығы, вакуумдық түтіктің диаметрі, электр вакуумдық құралдар электродтарының ара қашықтығы, т.б. жатады. λ/d қатынасының шамасына қарай вакуумды төмен вакуум (λ/d 1), орташа В. (λ/d ~ 1) және жоғары В. (λ/d 1) деп бөледі. Әдеттегі вакуумдық қондырғылар мен құралдарда (d λ 10 см) төмен вакуумға қысымы 1 мм сын. бағ-нан жоғары қысым, орташа вакуумға 1 — 10-3 мм сын. бағ. аралығындағы қысым, ал жоғары вакуумға 10-3 мм сын. бағ-нан төмен қысым сәйкес келеді. Осы кездегі белгілі әдістермен жеткен вакуумның дәрежесі 10-15 — 10-16 мм сын. бағ. Бұл жағдайда 1 см3 көлемде небары бірнеше ондаған ғана молекула қалады.
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref>
 
37-жол:
 
 
== Пайдаланылған әдебиет ==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
 
 
[[Санат:Физика]]
Line 116 ⟶ 115:
[[su:Rohangan hapa]]
[[sv:Vakuum]]
[[sw:Ombwe]]
[[ta:வெற்றிடம்]]
[[th:สุญญากาศ]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Вакуум» бетінен алынған