Фтор: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Fluorine.svg|thumb|right|100px|Фтор ''F'']]

'''Фтор (Fluorum), F''' — элементтердің [[ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕСІ|периодтық жүйесінің]] VII тобындағы химиялық элемент, ат. н. 9, ат. м. 18,998; [[галогендер]] тобына жатады. Табиғатта тұрақты бір [[изотоп|изотопы]] және жасанды жолмен алынған 5 радиоактивті изотопы бар. Фторды бос күйінде алғаш француз химигі [[МУАССАН, Анри|А.Муассон]] алған (1886). Оның улылығы сондай — Фторды алумен айналысқан көптеген химик-ғалымдар (Г.Дэви, Т.Нокс, Д.Никлес, П.Луйэ) қаза тауып, ал А.Муассон мен Г.Нокс мүгедек болып қалған. Фтордың Жер қыртысындағы салмақ мөлшелері 6,25°10–2%, әр түрлі тау жыныстары мен тұзды құмдар құрамында шашыраңқы түрде кездеседі. Оның маңызды қосылыстарына: [[флюорит]], [[криолит]], [[топаз]] жатады. Фтордың ерігіш қосылыстары суда ([[өзен]] суында 0,00002%, [[мұхит]] суында 0,0001%), Са₅(РО₄)₃F қосылысы организмдердің тісі мен сүйегінде (0,02%) болады. Қалыпты жағдайда Фтор солғын сары түсті, өткір иісті, улы газ, балқу t –219,61°С, қайнау t 188°С. Фтор молекуласы екі атомнан тұрады (F₂). Тотығу дәрежесі –1, өте активті, қалыпты темп-раның өзінде көптеген элементтермен, оның ішінде [[азот]] және ауыр инертті газдармен ([[Гелий|He]], [[Неон|Ne]], [[Аргон|Ar-нан]] басқа) әрекеттесіп, фторидтер түзеді. Фтордың маңызды қосылысы [[фторсутек]], судағы ерітіндісі фторсутек қышқылы деп аталады ([[Фтор қосылыстары|қ. Фтор қосылыстары]]). Фтор органикалық заттармен әрекеттесіп, фтор-органикалық қосылыстар түзеді. Фторды балқытылған фторидтерін немесе фторлы сутекті [[электролиз|электролиздеу]] арқылы алады. Ол фтор-органикалық қосылыс синтезінде фторлаушы реагент ретінде, т.б. пайдаланады. Фтор — өсімдіктер мен жануарлар организмінің тұрақты құрамдас бөлігі.

 

==Сілтемелер==

[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том

 

[[Санат:Химиялық элементтер]]

[[Санат:Галогендер]]

[[Санат:Фтор]]

{{Link GA|cs}}

{{Link GA|de}}