'''Құс ұясы''' <ref name="source1">Қазақ ұлттық энцеклопедиясы 4 том</ref>-— жұмыртқа салып, [[балапан]] басып шығаратын, оларды қауіп-қатерден сақтайтын және ересек құстар түнейтін орын. ұя салу, оны қалай, қай жерге салу қасиеті құстарда эволюциялық даму барысында тұқым қуалауға байланысты қалыптасқан. [[Ұя]]ның пішіні, мөлшері, оған пайдаланатын заттар алуан түрлі. [[Шөп]], [[мамық]] төселген, немесе төсенішсіз жердегі шұңқырдан бастап тоқылған ұяларға (мысалы, [[құрқылтай]]дың) дейін кездеседі. Кейбір құстар (мысалы, [[кайра]], [[балшықшы]], кейбір [[шағала]] мен [[қарқылдақтар]], т.б.) ұя жасамай-ақ ашық жерге жұмыртқалай береді. Ал [[көкек]], т.б. құстар өздері ұя жасамай, басқа құстардың ([[қарға]], [[ұзақ]], [[сауысқан]], т.б.) ұяларын пайдаланады. Құстардың кейбіреулері ([[дуадақ]], [[безгелдек]], [[бұлдырық]], [[тентекқұс]], [[бозторғай]], т.б.) жерді шұңқырлап, төсеніш төсеп, ұя жасайды. [[Қарлығаш]] ұясын сазды сілекейімен біріктіріп салса, ұзынқанаттар ([[сұр қарлығаштар]]) балшықтан үй қабырғаларына жабыстырып салады. [[Қоқиқаздар]] конус тәрізді ұяларын балшықтан (лайдан) моллюскілердің қабыршақтарын араластырып жасайды. [[Жер қарлығаштары]], көк [[қарға]]лар, т.б. тік жарға тереңдігі 1 м-дей ін қазып, түбін кеңейтіп, төсеніш төсеп ұя салады. [[Тоқылдақ]]тар мен [[дүмпілдек]]тер ағаш қуыстарын тұмсығымен үңгіп, ұя салады. Кейбір құстар ([[отүйрек]], [[италақаз]], сарыала [[үйрек]], [[шақшақайлар]], т.б.) ұяларын түрлі сүтқоректілердің індеріне салады.
[[Африка]] мен [[Оңтүстік Азия]]да мекендейтін [[мүйізтұмсық]] құс ағаш қуысының аузын балшықпен сылап ұя салса, ал кейбір құстар (мысалы, сарышымшық) жұмыртқаларын жауларынан қорғау үшін балшықтан жабық ұялар — “[[үйшік]]тер” жасайды. Көптеген құстар топ құрып, шоғырланып (қ. Құс базары) ұялайды. Ұя салу мерзімі де әр түрлі. Биік тау басында, шыршалы ормандарда мекендейтін [[жыртқыш құстар]], [[қайшыауыз торғайлар]], [[суықторғайлар]] мен шөлді құмдарды мекендейтін жорға торғайлар ақпан айында ұя салып, жұмыртқалайды. Көптеген құстар көктем мен жазда ұя жасайды. Ірі құстар ұяларын бірнеше жыл пайдаланса, ұсақ құстар жылма-жыл жаңа ұя жасайды. Сирек кездесетін, “[[Қызыл“Қызыл кітапқа]]”кітапқа” тіркелген құстардың ұялары қорғауға алынған.<ref name="source1">Қазақ ұлттық энциклопедиясы 4 том</ref>
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
{{wikify}}
|