Ебіней Арыстанұлы Бөкетов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
BolatbekBot (талқылау | үлесі) ш wikify, replaced: Қазак → Қазақ using AWB |
||
8-жол:
| date_of_death = {{death date |1983|12|13}}
| deathplace = [[Қарағанды]]
| occupation = көрнекті ғалым, техникалық ғылымының докторы ([[1967]]), профессор (1967), [[Қазақ КСР Ғылым Академиясы
| nationality = [[Қазақтар|қазақ]]
}}
'''Ебіней Арыстанұлы Бөкетов''' ([[1925]] ж. [[наурыздың 23]], Қырғыз (Қазақ) АКСР Солтүстік Қазақстан облысы қазіргі Шал ақын ауданы Бағанаты ауылы - [[1983]] ж. [[желтоқсанның 13]], [[Қарағанды]]) — көрнекті ғалым, техникалық ғылымының докторы ([[1967]]), профессор (1967), [[Қазақ КСР Ғылым Академиясы
==Өмірі және қызметі==
Қазақ тау-кен металлургия институтын (қазіргі [[Қазақ ұлттық техникалық университеті|Қазақ ҰТУ]]) бітірген ([[1950]]). [[1951]]-[[1953]] ж. осы институттың аспиранты. [[1954]]-[[1960]] ж. сонда ассистент, кафедра доценті, оқу ісі жөніндегі директордың орынбасары, 1960-[[1972]] ж. Қазақ КСР Ғылым Академиясының Химиялық-металлургия институтының директоры ([[Қарағанды]]), 1972-[[1980]] ж. [[Қарағанды мемлекеттік университеті
Бөкетов сонымен қатар белгілі жазушы әрі аудармашы. Эссе, [[Сәтбаев, Қаныш Имантайұлы|Қ.Сәтпаев]], [[Әуезов, Мұхтар Омарханұлы|М.Әуезов]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш.Уәлиханов]], Д.Менделеев туралы естеліктер жазған. «Шесть писем другу», «Человек, родившийся на верблюде», «Грани творчества», т.б. повестерінің авторы. Батыс және орыс классиктерінің «Макбет», У.Шекспирдің «Юлий Цезарь», Дж.Флетчердің «Испанский священник», Д.Маяковскийдің «Клоп» атты еңбектерін, И.Василенконың «Артемка» повесін, Э.Золдің әңгімелері мен мақалаларын аударған. Еңбек [[Қызыл Ту ордені
==Жетістіктері==
Ол басқарған ұжым бес бірдей авторлық куәлікке ие болып, [[Канада]], [[АҚШ]], [[Австралия]], [[Швеция]], [[Франция]], [[ФРГ]], [[Жапония]], [[Италия]] тәрізді елдер патент тапсырған. Осы институтта түрлі түсті, сирек және бытыраңкы металдар зертханасын ашады. Бұл Қазақстан ғылымы үшін күтпеген жаңалық еді. Өзі басқарған осы зертханада [[молибден]], [[вольфрам]], [[селен]] және [[теллур]] бойынша зерттеулер жүргізген. 1965 жылы еңіс торлы шахта пештерінде бір топ құрастырушы түйіршіктелген жезқазғандық концентраттарды күшейткіш күйдіруден өткізу үрдісін алғаш енгізген. Осы еңбегі үшін ол КСРО-ның авторлық куәлігіне қоса 1969 жылы Қазақ КСР мемлекеттік сыйлығын иеленген. Бөкетов жаңалығы Ресейдің [[Орал]] [[электр]] [[мыс]] комбинатында, Жамбылдың [[фосфор]], Теміртаудың "Карбид" зауыттарында қолданылған.
Екінші жаңалығы — флотациялық байыту сатысында бос жыныстардан айырып алуға жеңіл көнетін, тотықтандырылатын мысты сульфидтік түрге айналдыру. Соның арқасында жарамдылығы аз кендерден жоғары сапалы шикізат алынып, табиғат байлығы арта түскен. Осы екі табысы оны әлемге танытты. 1966 жылы докторлык диссертациясын ойдағыдай қорғап, төрт жылдан соң
Әдебиет саласында Ебіней Бөкетов [[Абай]] мен [[Мұхтар Әуезов]] шығармаларын талдап, бірсыпыра туындылар жазған сарабдал сыншы. Ол студент кезінде-ақ [[Мұхтар Әуезов]], [[Ғабит Мүсірепов]], [[Әбділда Төжібаев]], [[Ғабиден Мұстафин
Қарағанды университетіне ректор боп тағайындалмастан бұрын ол [[қара металлургия]] мен органикалық химияның, журналистиканың, аудармашылықтың кез келген салаеын шыр айналдыратын құдірет иесіне айналған. [[Сергей Есенин
Өзімен араласқан, қызметтес болған адамдардың естеліктеріне сүйенсек, ғалымның хоббиі бильярд ойыны болған, музыканы ерекше жақсы көрген.
1990 жылы АҚШ ғалымдары аепанда жаңадан табылған жұлдызды "Бөкетов-Баешов жұлдызы" деп атапты.
Баешов — бүгінгі күні Түркістандағы қазақ-түрік университетінің профессоры. Ебіней Бөкетовтың шәкірті. Екеуі бірігіп, химия саласында жаңалық ашқан. Бірақ, академик бұл әдістің халықаралық тұрғыда қуатталғандығын естімей кеткен. Е. Бөкетов — 70-тен астам авторлық куәлікке ие болған еңбекқор ғалым. Қарағанды мемлекеттік университеті бүгінде Ебіней Бөкетов есімінде.<ref>
==Ғылыми еңбектері==
51-жол:
*[http://marinkinrasskaz.ucoz.ru/publ/5-1-0-317 Евней Бөкетов; өмірбаяны]
*[http://www.kazpravda.kz/print.php?chapter=1111174189&ar=true Евней Букетов - ученый и гражданин]
{{Bio-stub}}▼
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан тұлғалары]]
Line 62 ⟶ 63:
[[Санат:Қазақстан жазушылары]]
[[Санат:КСРО жазушылар одағының мүшелері]]
▲{{Bio-stub}}
[[de:Jewnei Buketow]]
|