Баһаи: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Bahai-house-of-worship-delhi2.jpg|thumb|Индиядағы БахаиБаһаи ғибадат үйі]]

'''БахаиБаһаи Сенімі''' (''ағыл. Bahá'í Faith, орыс. Вера Бахаи'') - бүкіл адамзаттың рухани бірлігін ұран еткен ең жас әлемдік [[дін]]. Сенімнің негізін қалаушы Баһаулла (1817—1892 ж.) Құдайдың адамзатқа аян беріп жіберген Ибраһим, Мұса, Будда, Заратустра, Кришна, Иса, Мұхаммед және Баб сияқты Елшілерден құралған тізбектің қазіргі уақытта соңғысы болып саналады.

'''Бахаи''' (немесе Баһаи) сенімі XIX ғасырдың ортасында пайда болып, бүгінде 5 миллионнан астам ізбасардың басын біріктіреді. Олар 2112 түрлі [[Ұлт|ұлт]]тар мен ұлыстардан, әртүрлі мәдениеттер мен әлеуметтік жіктерден құралып, әлемнің 188 [[мемлекет]]імен қоса 45 тәуелді территорияларда БахаиБаһаи сенімін ұстануда. Сенімнің қасиетті жазбаларының белгілі бір бөлігі 800-ден астам тілге аударылған.

БахаиБаһаи ілімі өзекті үш қағидаға негізделген. Олар жаратушы Алланың бір екендігі, діндердің біртұтастығы және барша адамзат бірлігі. Алдыңғы пайғамбарлардың жазбаларына сәйкес, Баһаулла Құдайдың тек жалғыз діні бар деп жариялайды. Ол өткен шақта да, келешекте де Құдайдың қай елшісімен келмесін, мәңгі болып қала бермек.

БахаиБаһаи Сенімі, өзінің жеке жазбаларымен, заңдарымен және сенушілер қауымдастығымен, ғибадат ету және өмір сүрудің ерекше үлгісімен, жер шарының барлық бөліктерінде тәуелсіз дін ретінде танылды. Діннің сипаты, тәуелсіз дін ретінде, көптеген ұлттардың жоғарғы азаматтық және діни билік орындарымен батыста да, шығыста да мойындалған. Тарих, әлеуметтану мен салыстырмалы дінтану көзқарасынан да бұл шешімді академиктер мен ғалымдар растады. 180-нен аса елдің азаматтық билік орындары БахаиБаһаи институттарының діни сипатын мойындап, олардың заңды тіркелуіне рұқсат етті. [[Халықаралық ұйымдар]], ұлттық және жергілікті үкіметтер, дінаралық топтар мен азаматтық қоғамның ұйымдары бүкіл әлем бойынша Сенімнің тәуелсіз мәртебесін мойындап және оның қоғамдық дамуға қосқан үлесін, әсіресе, халықтар арасындағы бірлікті орнатуға, әділеттілікті уағыздауда, адам құқықтарының теңдігіне, адамгершілік, білім мен тұрақты дамып отыруға ықпал етуін бағалады.

== БахаиБаһаи ғибадатханалары ==

БахаиБаһаи ғибадат үйлері арабша Машрикуль-Азкар(Алланың даңқты мекені) деп аталады. Баһаулланың өсиеті бойынша бахаиларБаһаилар тұратын әрбір елді-мекенде діндердің бірлігін бейнелейтін тоғыз кіреберісі бар, бір күмбезді ғибадатханалар тұрғызылуы тиіс.

Алғашқы бахаиБаһаи ғибадатханасы [[Ашғабад|Ашқабат]] қаласында 1908 жылы салынған. Қазіргі уақытта әлемнің бүкіл құрлықтарында бахаиБаһаи ғибадатханаларының есіктері келем деушілерге ашық. Үндістан, Австралия, АҚШ, Германия, Панама, Уганда, Батыс Самоа және Чили сынды елдерде ғибадатханаларға барып кез-келген дін өкіліне мінәжат етуге болады.

БахаиБаһаи Сенімі өз бастауын 1844 жылдың 23 мамырынан алады. Осы күні "Баб" есімін алған жас парсы жігіті, Сейід Әли Мұхаммед өзіне Алладан аян түскенін жариялайды. Оның мұраты қоғамды араға біраз уақыт салып келетін Елшінің келуіне дайындау болатын. Барлық діндерде күндердің күнінде Жаратқаннан қатарынан екі елші келеді делінген. Мысалы, Исламда Иса Мәсіхтің екінші рет келуінен бұрын Мехди немесе Мәди келеді делінсе, Христиандықта да Исаның екінші рет оралуынан бұрын Алланың уәкілі түседі делінген. Осылайша діндерде жазылғандай Баб өзінің ерекше мақсаты хақында паш етіп, соңынан көптеген ізбасарлар ертеді.

Өз өмірін қуғын-сүргінде өткізгенімен, Баһаулла Алладан түскен ілімін адамдардың жүректеріне жеткізе білді. Әр жер аударылған аймақта соңынан мыңдаған ізбасарлар ере бастады. Артынан қасиетті кітап "Кітаби Ағдас"тан басқа жүздеген жазбалар қалдырды. Баһаулла өлімінен кейін БахаиБаһаи сенімін оның үлкен ұлы Абдул-Баха және немересі Шоги Эффенді әлемге таратты. Абдул-Баха(1844-1921 ж.) сенімнің басшысы және қасиетті жазбаларының жалғыз өкілетті талдаушысы етіп тағайындалған еді. Шоги Эффенді болса, 1957 жылға дейін әлемдік БахаиБаһаи қауымдастығын басқарып, кейін Бүкіләлемдік Әділет Үйінің құрылуына атсалысты. 1963-ші жылдан бастап, БахаилардыңБаһаилардың әлемдік қауымдастығы сайланып тұратын Бүкіләлемдік Әділет Үйімен басқарылады.

БахаиларБаһаилар ұстанатын заңдар Баһаулланың жазып қалдырған "Кітаби Ағдас" қасиетті кітабына негізделген. Төменде кейбір заңдардан мысалдар келтірілген.

* БахаиБаһаи дұғалары міндетті және жалпы болып бөлінеді. Он бес жастан асқан бахаиларБаһаилар күнделікті міндетті дұғаларын (намаз) оқулары тиіс. Және де әртүрлі тақырыптарға арналған жалпы дұғаларды, қасиетті жазбаларды оқу шарт.

* Ересек сенушілерге жыл сайынғы бахаидыңБаһаидың бір айдан, яғни он тоғыз күннен тұратын ораза ұстау парыз.

БахаиБаһаи сенімінде [[отбасы]]н құру әйел мен еркек арасында рухани үйлесімділік пен бірлік орнату мақсатын көздейді. БахаиБаһаи ілімінде жанұя қоғамның іргетасы ретінде қарастырылады. Баһаулла жанұя түсінігін дәріптеп, айырылысуды құптамаған. Гомосексуализмге болса, тиым салынады. Баһаулла некедегі жұбайлар бір-бірінің рухани дамуына атсалысуы қажеттігін үйреткен. Нәсіларалық некелер жоғары мадақталады. Ата-аналар балаларына қалыңдық немесе күйеу бала тауып бере алмаса да, үйленуге рұқсат-қарсылықтарын білдіріп шешім қабылдай алады.

БахаиБаһаи дінінде дінбасылар немесе имам, молда, пасторлар жоқ, өйткені тиым салынған. Әрбір адам адамзатқа пайда әкелетін [[Еңбек|жұмыс]] істеу арқылы Құдайға мінәжат етеді. Баһаулла аскетизмге тиым салған.

БахаиБаһаи күнтізбесі Баб қалыптастырған күнтізбеге негізделген. Әрбір жыл он тоғыз айдан құралса, әрбір ай да он тоғыз күннен құралады. Оразаның алдында айға кірмейтін қосымша күндер бар. БахаиБаһаи күнтізбесі жаңа жыл, яғни 21-ші Наурыздан басталады. Сөйтіп бахаиларБаһаилар он тоғыз күннен тұратын ораза айын бітіріп, жаңа жылға аяқ басады. БахаиларБаһаилар әрбір айдың басында, он тоғызыншы күн мерекесіне жиналады. Бұндай басқосуларда дұға оқылып, кеңес жүргізіліп, әлеуметтік іс-шаралар жүзеге асады.

==[[Қазақстан]]дағы бахаиБаһаи сенімі==

БахаиБаһаи сенімін ұстанушылар Қазақстанға [[Орта Азия]] және Кавказдан ең алғаш 1938-1939 жылдардағы кеңестік қуғын-сүргінмен аяқ тіреген. Олар Қызылжар, Кереку, [[Ертіс]] бойы және [[Алматы облысы|Алматы облыс]]тарында шоғырланған болатын. 1990 жылы қабылданған «Дін ұстану бостандығы» заңына сәйкес Қазақстан Республикасындағы бахаиБаһаи қауымдастығы 1991-1992 жылдардан бастап Жергілікті Рухани Жиналыстарын сайлай бастады. 1992 жылы он сегіз ірі қалаларда Жергілікті Рухани Жиналыстар сайланды. 1994 жылы Қазақстан БахаиларыныңБаһаиларының Ұлттық Рухани Жиналысының(ҰРЖ) сайлауы өтті. Сол жылы ҰРЖ мемлекеттік тіркеуден өтіп, 1997 жылы қайта тіркелген еді. 2002 жылы заң ұйымдарында 19 бахаиБаһаи қауымдастығы мемлекеттік тіркеуден өтті.

Қазақстан БахаиларыныңБаһаиларының Ұлттық Рухани Жиналысы кеңсесімен хабарласу ақпараты:

* [http://www.bahai.org/ әлемдік бахаиБаһаи қауымдастығы вебсайты]