|
Жыныс мүшелері - Ұрықтандыратын, дамытатын және болашақ ағзаға дейін жетілдіретен жыныстық мушелер болып табылады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>
==Пайдаланылған әдебиет==
'''ЖЫНЫС МҮШЕСІ'''
<references/>
Жыныс мүшесі, ''penis'', ұмамен бірге сыртқы жыныс ағзаларын құрайды. Оның құрамына үш дене енеді: жұп, үңгірлі, ''corpus cavernos''- ит penis және тақ, кеуекті, ''corpus spongiosum penis''. Бұл денелердің аттары мынаған байланысты алынған; олар көптеген көпіршелерден, бірыңғай салалы бұлшықет талшықтары қоспасы бар фиброзды - серпінді тәждерден түрады, олардың қою өрімдерІ арасында эндотелимен астарланып, қанға толған аралықтар, үңгіршелер бар.
{{wikify}}
Жыныс мүшесінің үңгірлі денелері, ''corpora cavernosa penis'' шеттері үшкірленген екі ұзын цилиндр дене болып табылады, олардың шеттерінің артқылары ажырап, қасаға сүйектердің төменгі тармақтарына бекитін crura penis түзеді. Бұл екі дене ортақ ақ қабықпен, tunica albuginea corporum cavernosorum, жабылған, ол қабық екі дене арасында қалқа, septum penis, түзеді. Қалқаға сәйкес жоғарғы бетінде v. dorsalis penis үшін, ал төменгі бетінде corpus spongiosum penis үшін жүлге орналасады.
Жыныс мүшесінің кеуекті денесі, corpus spongiosum penis tunica albuginea corporis spongiosi-мен жабылған, жыныс мүшесінің үңгірлі денелерінің астында жатады және бүкіл үзына бойына несеп шығаратын өзек өтеді. Екі үңгірлі денеге қарағанда кіші, диаметрі 1 см-дей, бірақ олардан өзгеше екі шеті жуандап, алдыңғы жағында жыныс мүшесінің басық ''glans penis'', ал артқы жағында буылтығын, bulbus penis, түзеді.
{{Суретсіз мақала}}
Жыныс мүшесінің қасаға сүйектеріне бекіген артқы бөлігі түбір, ''radix penis'', деп аталады. Жыныс мүшесі алдыңғы жағында баспен, glans penis, аяқталады. Басы мен түбірі арасындағы аралық бөлігі денесі, ''corpus penis,'' деп аталады. Дененің жоғарғы беті төменгі бетінен кеңдеу және арқашығы, dorsum penis деп аталады. Төменгі бетіне ''corpus spongiosum penis'' жанасып жатады. Жыныс мүшесінің басында вертикалды саңылау - үрпі, (несеп шығаратын өзектің сыртқы тесігі), ''ostium urethrae externum'', орналасады; басы дорсалды және латералды жақтарынан үңгірлі денелер деңгейінен сәл шығып түрады; бастың бұл жиегі ''corona glandis'' деп аталады, ал оның артындағы тарылған жері со ''Hum glandis'' деп аталады.
[[Санат:Ғылым]]
Жыныс мүшесінің терісі басының негізгі жағында бос қатпар түзеді, ол күпек (бүрікбас) басы, preputium, деп аталады. Жыныс мүшесі басының теменгі жағында күпек бастың терісімен жүгенше, frenulum preputium, арқылы байланысады. ''Corona glandis'' айналасында және күпектің ішкі қатпарында көлемі әр түрлі май бездері, glandulae preputiales,орналасқан. Бұл бездердің секреті ''glans penis'' пен ''preputium'' арасындағы қауашықта жиналатын препуциалды майдың, smegma preputii, құрамына енеді. Басы мен күпек арасындағы кеңістік - күпек қуысы қалады, ол бүртік басы кейін ығысқанда басты өткізіп жіберетін тесікпен ашылады. Жыныс мүшесінің төменгі бетінде, frenulum preputii- денортаңғы сызық бойында, төменде алғашқы екі жартының бітісіп- өскен жерін керсететін жік, raphe, байқалады. Жыныс мүшесінен басталып жік артқа қарай үмаға және шатқа дейін созылады. Жыныс мүшесінің үш денесі оларды қоршап, біріктіретін, борпылдақ теріасты шелмайында жатқан түтас fasia penis-пен оралған. Оған қоса жыныс мүшесі байламдармен бекітіледі.
[[Санат:Сөздік]]
''Penis''-тің көлемі, үңгірлі және кеуекті денелердегі қан мөлшеріне қарай өзгеріп отырады. Қан жыныс мүшесіне аа. profundae et dorsalis penis арқылы келеді.
[[Санат:Биология]]
Артерия тармақтары дәнекер тінді қалқаларда өтіп, жіңішке артерияларға ажырайды, ал олар тікелей кеуекті, үңгірлі кеңістіктерге ашылады. Қанды әкететін венаның, venae caverriosae-ньщ бір бөлігі үңгірлі денелердің орталық бөліктерінен, бір болігі шеттеу жақтан басталып, vv. profundae penis және v. dorsalis penis-ке құяды. Жыныс мүшесі қан тамырларының ерекше құрылысы нәтижесінде қан үңгірлі денелерде тоқтай алады, бұл эрекция кезінде олардың қатаюына әкеледі
|
