Рим империясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: ckb:ئیمپڕاتۆرێتیی ڕۆمانی |
ш r2.7.3) (бот изменил: lez:Рум империя на lez:Рим империя; косметические изменения |
||
4-жол:
|native_name = {{aut|Senatus Populusque Romanus ([[SPQR]])}}<br /><small>"The Senate and People of Rome" </small>{{#tag:ref|Since classical and modern concepts of state do not coincide, other possibilities include ''Res publica Romana'', ''Imperium Romanum'' or ''Romanorum'' (also in Greek: {{Polytonic|Βασιλείᾱ τῶν Ῥωμαίων – ''Basileíā tôn Rhōmaíōn''}} – ["Dominion (Literally 'kingdom') of the Romans"]) and ''Romania''. ''Res publica'', as a term denoting the Roman "commonwealth" in general, can refer to both the Republican and the Imperial era, while ''Imperium Romanum'' (or, sometimes, ''Romanorum'') is used to refer to the territorial extent of Roman authority. ''Populus Romanus'', "the Roman people", is often used for the Roman state dealing with other nations. The term ''Romania'', initially a colloquial term for the empire's territory as well as the collectivity of its inhabitants, appears in Greek and Latin sources from the fourth century onward and was eventually carried over to the [[Byzantine Empire]]. (See Wolff, R.L. "Romania: The Latin Empire of Constantinople". In: ''Speculum'', 23 (1948), pp. 1–34 (pp. 2–3).)|group=nb}}
|conventional_long_name = Roman Empire {{#tag:ref||group=nb}}
|conventional_long_name
|common_name
|national_motto
|era
|status
|continent
|region
|government_type
|p1
|flag_p1
|s1
|flag_s1
|s2
|flag_s2
|event_start
|year_start
|event_end
|year_end
|event_pre
|date_pre
|event1
|date_event1
|event2
|date_event2
|event3
|date_event3
|event_post
|date_post
|image_coat
|symbol_type
|coa_size
|image_map
|image_map_caption
|capital
|common_languages
|religion
|currency
|leader1
|leader2
|leader3
|year_leader1
|year_leader2
|year_leader3
|title_leader
|title_representative
|representative1
|representative2
|year_representative1
|year_representative2
|legislature
||stat_year1
|stat_area1
|stat_year2
|stat_pop1
|stat_area2
|stat_year3
|stat_area3
|stat_pop3
|stat_year4
|stat_area4
|footnotes
|today
{{flag|Albania}}|{{flag|Algeria}}|{{flag|Andorra}}|{{flag|Armenia}}|{{flag|Austria}}|{{flag|Azerbaijan}}|{{flag|Belgium}}|{{flag|Bosnia and Herzegovina}}|{{flag|Bulgaria}}|{{flag|Croatia}}|{{flag|Cyprus}}|{{flag|Egypt}}|{{flag|France}}|{{flag|Georgia}}|{{flag|Germany}}|{{flag|Greece}}|{{flag|Hungary}}|{{flag|Iran}}|{{flag|Iraq}}|{{flag|Israel}}|{{flag|Italy}}|{{flag|Jordan}}|{{flag|Kosovo}}{{ref label|status|a|}}|{{flag|Kuwait}}|{{flag|Lebanon}}|{{flag|Liechtenstein}}|{{flag|Libya}}|{{flag|Luxembourg}}|{{flag|Macedonia}}|{{flag|Moldova}}|{{flag|Monaco}}|{{flag|Montenegro}}|{{flag|Morocco}}|{{flag|Netherlands}}|{{flag|Portugal}}|{{flag|Palestine}}|{{flag|Romania}}|{{flag|San Marino}}|{{flag|Saudi Arabia}}|{{flag|Serbia}}|{{flag|Slovenia}}|{{flag|Spain}}|{{flag|Switzerland}}|{{flag|Syria}}|{{flag|Tunisia}}|{{flag|Turkey}}|{{flag|United Kingdom}}|{{flag|Ukraine}}|{{flag|Vatican City}}|
}}
104-жол:
а) Диоклетианның және Константинның басқаруы - доминат жүйесiнiң құрастыруы, әкiмшiлiк, әскери және әлеуметтiк-экономикалық реформалар (284-337)
ә) б,з, IV ғасырдағы империя
б) Империяның ақырғы бөлiнуi Шығыс және Батысқа (395-476)Рим империя тарихының аяқталу дискусионды. Батыс үшiн әдетте 476 жыл дейді - [[Ромул Августул]] императордың жылжуы немесе 480 жыл - Непот императорының қайтыс болған жылы, заң жүзiнде соңғы ашық император. Мемлекеттiгі өзгере өмiр сүрген Шығыс империясы үшiн - V ғасырдың аяғы, 610 жыл, 1204 жыл, 1453 және тағы басқа жылдар аталады.
Бұл мерзiмнiң басты мазмұны көне заманды жан-жақты бiрiктiру процесi құрайды. Ол Римдiк республикамен іске асатын, бiрақ алғашқы сәттерде материалды болды, жаулап алу және бағынудыан тұратын; қазір бұл процесс ендi жiгерленiп (дифференциалдайды ) қиындайды. Ол айқындалады:
1. жаулап алушылардың (бейiмделулер) және бодан, римдiк және провинциал элементтердiң ұқсауында;
2. өзi бiрiктiретiн өкiметтiң өзгерiсiнде;
3. мемлекеттiк әкiмшiлiктiң бөліктерді бүтінмен бiрiктiру мақсатында тұңғыш рет жасалған;
127-жол:
Сенатқа көзқарасы анықталып, Октавиан бас қолбасшы атағымен жасалды және Сенат тұндыруы бойынша ғана лауазымды қайта қабылдады, 10 жылдық мерзiмге, қайта сол мерзiмге жалғастырылды. Проконсул өкiметiмен қалған республикалық магистратуралардың өкiметтерiн бiртiндеп қосты – Трибунская өкіметі (23 жылдан Р. Хрға дейiн), цензор (praefectura morum) және бас понтификаның өкiметi. Оның өкiметi екi жақты сипатқа ие болды: ол римдiктерге қарағанда республикалық магистратурадан және әскери империумға қарағанда провинцияларға. Октавиан Сенат президентi және императордың рөлін атқарды. Бұл екі элемент Августтың «Құрметтi» лауазымында қосылды, 27 ж. Сенатпен сыйланды. Лауазым дiни реңде болды.
Бұл тұрғыда да Август үлкен сабырлықты көрсеттi. Ол оның атымен алтыншы айды атауға рұқсат бердi, бiрақ өзін құдай деп тануын қаламады, сондықтан Римда тек қана (құдайшыл Юлийдың ұлы) divi filiusтiң атағына ие болды. Ол тек Римнен тыс өз атына
Бұған сәйкес империяның қаржы әкiмшiлiгi: де бөлiндi (қаржы мекемесi ) aerarium Сенат жүргiзуiнде бұрынғыша қалды, бiрақ (fiscus ) император қазынасы қатар олардан пайда болды, император провинцияларымен табыстар қайда барды. Халық жиналысына тамыздың қатынасы оңай болды. Комицийлар үстiрт бар болады және тамызда, бiрақ олардың сайлау өкiметi императорға өтедi, заң жүзiнде - жартыға, iс жүзiнде - бiржола; олардың сот өкiметi олардың заң шығару қызметi сот мекемелерiне немесе трибунаттың өкiлi ретiнде императорға шегiнедi - Сенатқа. Комицийлар қандай дәрежеге дейi өз мәнi тамызда, көруге болатын олар оның мирасқорында тек қана император өкiметiнiң негiзi - теория империяны бiрге Римдiк құқықпен, орта ғасыр өткен бастан өткiзген ретiнде халық үстiнен қараушылығының теориясындағы iзi қалдырып елеусiз жоғалған жоғалтады.
242-жол:
[[lad:Imperio Romano]]
[[lb:Réimescht Räich]]
[[lez:
[[li:Romeins Riek]]
[[lij:Impeo Roman]]
|