Қара теңіз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Sibom Қара теңіз бетін Қара теңізі деген айдатқыш үстіне жылжытты
ш clean up, replaced: км2 → км² using AWB
20-жол:
|Деңгейі =
}}
'''Қара теңіз''', {{lang-ru|Чёрное море}}, {{lang-tr|Kara deniz}}, {{lang-gr|Роntos Euxenos}} — мейірбан теңіз — [[Атлант мұхиты]] алабына жататын теңіз. [[Кіші Азия]] мен [[Еуропа]] аралығында жатыр. Жағалауында [[Түркия]], [[Болгария]], [[Румыния]], [[Украина]], [[Ресей]], [[Грузия]] елдері орналасқан. Батысында [[Боспор бұғазы]] арқылы [[Мәрмәр теңізі]] мен, одан әрі [[Дарданелл бұғазы]] арқылы [[Эгей теңізі|Эгей]] және [[Жерорта теңізі|Жерорта]] т-дерімен, солт-нде [[Керч бұғазы]] арқылы [[Азов теңізі]] мен жалғасады. Ауд. 420,3 мың км2км². Ұз. 1148 км, ені 615 км, ең терең жері 2211 м. Жағасының ұз. 4074 км және аз тілімделген. Батысы мен солт. батысында жағасы жайпақ, кей жерінде жыралы. Шығысы мен солт. бөлігіндегі [[Қырым түбегі]]нің жағасыны таулы болып келеді. Ірі шығанақтары: Каркинит, Каламат, Днепр-Буг, Днестр. Аралдары (ірілері — [[Березань]], [[Змеиный]]) аз. Теңізге [[Дунай]], [[Днепр]], Оңт. Буг, Рионн, Чорох, т.б. өзендер құяды. Қ. т. палеогеннің аяғынан неоген мен антропогенге дейінгі аралықта қалыптасты. Қалыптасуының алғашқы сатысында [[Каспий теңізі]]мен біртұтас су айдыны болып, төмен плиоценнің аяғында Кауказ жотасының көтерілуінен екіге бөлінген. Қара теңіз құрлық ортасында жатқандықтан климаты континенттік. Ауаның қаңтардағы орташа температурасы: солтүстік-батысында -2.6- 3˚С, оңтүстігінде 6-9˚С, батысында -1.4˚С және солтүстігінде -25 -30˚С-қа жетеді. Жауын-шашынның орташа мөлш. 300 — 2500 мм. Тұзд. ашық бөлі-гінде 17,5 — 18,5%о, өзен-дер сағасы маңында 9 — 2%о, дейін азаяды. Суының шалқып-шегінуінен деңгейінің ауытқуы солт.-батысында 2 м-ге жетеді, Қырым жаға-сында 40 — 60 см. Өсімдік пен жануарлар дүниесі жылы әрі құрамында оттек мол судың беткі қабатында шоғырланған. Теңіз түбіндегі өсімдіктердің құрамында балдырлардың 258 түрі, 125 м тереңдіктегі қабатта фитопланктонның 284 түрі бар. Қара теңізде жануарлардың 1500-дей түрі тіршілік етеді, соның ішінде балықтың 180 түрі (қортпа, бекіре, шоқыр, хомса, тюлька, кефаль, камбала, устрица, скумбрия, т.б.), акула бар. Қ. т. жағалауындағы елдерді бір-біріме байланыстарын үлкен су жолының бірі.
 
== Ірі порттары ==
39-жол:
{{Link GA|et}}
{{Link GA|lt}}
 
[[ab:Амшын Еиқәа]]
[[af:Swartsee]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қара_теңіз» бетінен алынған