Британ монархиясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Монарх- көптеген артықшылықтарға ие. Оны қылмыстық, азаматтық, әкімшілік жазаға тартуға болмайды. Бірақ та тарихтан ағылшын төңкерісі кезіндегі Карл І жазаға ұшырап, өлтірілгені бәрімізге белгілі. Монарх политикалық тұрғыдан нейтрал болып табылады. Ол белгілі бір партия мүшесі болмайды, мемлекетті басқару кезінде белгілі бір саяси жауапкершілікті өз мойнына алмайды. Монарх үшін оның министрлері жауап береді. Діни тұрғыдан монарх протестант болуы керек және католикпен бірге тұрмыста болмауы керек.[[File:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|right|thumb|150px|Елизавета ІІ]]

Құқықтық жағынан британдық монарх көптеген артықшылықтарға ие. Оны корольдік прерогатива деп атайды. Бұл ерекше құқықтар орнықтырылған дәстүрлерде, конституциялық салтта белгіленген. Кей кезде бұл ережелер соттық предецедентте бекітіледі. Бұлар заң болып табылмайды және парламентке байланысты емес. Парламентпен қатынас кезінде бұл құқықтар үкімет басшысының бұйрығымен орындалады.Бұл [[премьер-министр]] болып табылады. Премьер-министр барлық заңдарды қадағалайды.Ол абсолютты вето құқығына ие. Бірақ іс жүзінде Ұлыбритания премьер-министрі вето қою құқығын [[1757]] жылдан бастап қолданбады. Монарх парламеттің құрамдас бөлігі болып табылады, бірақ парламенттің, яғни Өкілдер палатасының жиылысына тек арнайы шақырту арқылы қатыса алады. Ол парламенттің жыл сайынғы сессиясының ашылуында трондық сөз сөйлеу сөйлейді. Трондық сөз лорттар палатысында оқылады. Бұл жерге өкілдер палатысының мүшелері шақыртылады. Өкілдер палатасының мүшелері бұл сөзді орындарынан тұрып тыңдаса лордтар палатасының өкілдері орындарында отырып тыңдайды. Трондық сөз кейін әр палатада айтылып талқыланады. Бұл сөзден министрлер кабинетінің келе жатқан жылдың программасы құрастырылады. Бұл сөзді премьер-министр дайындайды. Монарх бұл тексттен бірде-бір сөзді өзгертуге қақысы жоқ. Тіпті, бір сөздеріне арнайы интонация қоюына да болмайды. Монарх өкілдер палатасын таратып, сайлаудың жаңа мерзімін бекітеді. Бұны ол тек үкіметтің келісімімен соның ішінде премьер-министрдің қолдауымен атқарылады.

Монарх сыртқы саясатқа араласуға құқығы бар. Ол Британдық Достастықтың басшысы болып табылады. Ал кейбір елдерде ол генерал-губернатор ретінде танылған. Бұл тәуелсіздік алған елдердің конституциясында көрсетіліп бекітілген. Ол құқықтық тұрғыдан әскери күштің қолбасшысы болып табылады. Монарх жоғарғы әскери басшыларды сайлайды, оларға шен, атақ береді. Сонымен қатар монархтың өзі де шенге ие. Мысалы қазіргі Елизавета ІІ полковник болып табылады. Корольдің құзіретіне соғыс пен бейбітшілік туралы мәселелер, амнистия, ақтау деген мәселелер кіреді.

Монархтың өзіне қатысты жеке артықшылықтары бар. Корольдік регалилерге тақ, тәжі, мантия, держава, скипетр, титул, монархқа міндетті түрде « Сіздің әміріңізбен» деп сөйлеу. Сонымен бірге корольдік сарай монарх артықшылығының бірі болып табылады. Сарай корольдің өзіне және оның жанұясына қызмет ететін қызметшілерден тұрады. Ал король туыстарының барлығының өздерінің белгілі бір титулдары бар. Ал негізгі корольдің артықшылығы парламентпен бекітілетін цивильдік қағаз,яғни бұл корольдің жеке шығындары мен оның сарайын қамтамасызь ету үшін қажет. Қазіргі кезде монархтың жеке шығындары үшін 8 млн. фунт стерлинг немесе 5 млн АҚШ долларын құрайды. Монарх салық төлеумеуге құқылы, бірақ қазіргі королева Елизавета ІІ ондай артықшылықтан өз еркімен бас тартты. Монарх, тақ мұрагері және оның кейбір туыстары өздерінің жеке жылжымайтын мүліктеріне ие. Соған қоса тақтық меншік болып табылатын сарайлар, жерлерге ие болады. Бұндай меншік оларға пайда әкелуі мүмкін, бірақ оның бұл тақтық меншікті олардың сатуға құқығы жоқ. Олар сонымен қатар бағалы қағаздардың иелері, жеке меншікке иелік етуге олардың құқықтары бар. Және жеке меншіктеріне өз қалауларынша әмірлік жүргізе алады.