|
'''Пепино''' (ботаникалық атауы Solanum muricatum) отаны [[Перу]] немесе [[Колумбия]] болу ықтимал. Сол жерден ол бүкіл [[Латын Америкасы]]нда тіпті оның сыртында да таратылды. Қазырғы уақытта көбінде ол Боливияда, Эквадорда және Жаңа Зеландияда өсіріледі.
== Сыртқы сілтемелер ==
Еуропаға пепино шамалы 1785 жылда әкелінген. Людвик XVI , және Кьюдағы (Kew) ағылшын Корольдігінің бақбаншылық ұйымы (Лондонда) оны бірінші өсірген еуропалықтардың қатарына жатады.
* [http://www.botanix.kpr.eu/kk/index.php?text=16 Біз пепино өсіреміз]
Оңтүстік Американың үндістері оны качума (cachuma) деп атайды. Бізде оның пепено деген испаниялық атауын пайдаланады, ол аударғанда салат қияры деген мағынаны білдіреді. Ағылшын атауы melon shrub, бұл аударғанда қауын бұтасы деген сөз, ол өсімдіктің дәмі тұралы білуге болады.
Пепино бойы 1 м-ге дейін жететін бұта. Өзінің отанында бұл көп жылдық бұта, теңіздің деңгейінен 2500 м-ге дейін биіктікте өсіріледі. Бізде ол біржылдық өсімдік секілді өсіріледі. Оның гүлдері кәртоп гүлдеріне ұқсас, олар күлгін түсті немесе күлгін түсті сызықтары бар ақ. Өсімдік екі жынысты болғанымен егін шығымы жақсы болу үшін қосымды тозаңдату қажет (көбінесе оранжереяларда).
Әуескер бақбаншы үшін ең қызықтысы жемістер болады. Түрлері авокадоға (үлкен алмұртқа) ұқсайды, мөлшері 15 см-дей. Олар хош иісті, дәмі тәттілеу, көбінде сары, ақ сары, сызықты қара-күлгін түсті, жиі ұрықсыз. Тағам ретінде шикідей және бұқтырылып, қуырылып пайдаланады…
Жемістерін шикідей және жеміс салаты ретінде жейді (лимон шырынымен тұздықталған әртүрлі тілімделген жемістер, оны дайындау үшін Сізге жерлікті және экзотикалық жемістердің көбін пайдалануға болады). Бұқтырылған пепино көбінде гарнир ретінде пайдаланылады. Қуырылған пепино екінші тағамға жарайды.
Егерде пепино Сізге дәмсіз болып көрінсе, оған кәдімгі ас қатықтарын қосуға болады (даршин, қауға, анис; лимон, анар және маракуй шырындары – 2 соңғы аталған жемістердін түрлерін өзіңіз ұрықтардан өсіре аласыздар, олар біздің Тауар тізімі Импортта табаласыз). Егер Сізде жемістер қалса, оны үй жағдайында консервілеуге болады (бөлек немесе басқа түрлерімен бірге, мысалы үшін, қызанақпен, паприкамен немесе жемістермен).
Пепино кез келген тропикадан шыққан көкеністермен (мысалы, паприка, қызанақ) бірдей топыраққа талап етеді. Бәрінен бұрын ол женіл, ауа өткізгішті, құнарлы, қашанда дымқыл болу керек. Егін шығымдылығы ең жоғары болу үшін (мөлшері 40–45 жеміс) пепиноны топырағы қара фольгамен жабылып, 40 литрлық (бір өсімдік үшін) ыдыстарда өсіру керегі экспериментальды жолмен анықталған.
Негізінде ол мысалы кәдімгі қызанақ секілді өсіру керек. Вегетация кезінде аптасында бір рет тыңайту жөн. Ең жақсы әсерететін Harmavit тыңайтқышы (ол кез келген бақбаншыларға арналғат заттарды сататын дүкендерінде сатып алуға болады). Бұл тыңайтқышты тікелей топыраққа немесе жапырақтарға енгізіледі.
Ол ұзындікі 15 см қаламшалармен көбейеді. Оларды ақпан– наурызда жинаған жөн. Оны тездету үшін оны өсу ынталандырушымен өнімдеуге болады. Сонан соң оны оранжереяда немесе пәтерде құмға тығыныз. Бір айдын ішінде олар тамырланады. Жас өсімдіктер ынталандыралған соң үш айдан кейін гүлдене бастайды. Пепино ұрықтармен де көбейе алады. Бірақ өсімдік өте аз ұрық бергені соң, бұл тәсіл тиімсіздеу. Оның үстіне, ұрықтан өскен өсімдіктер жемістерінің сапасы төмен болады.
Пепино өзі тұқымдастары секілді бірдей аурылардын және зиянкесетерден зардап шегеді (қызанақ, паприка). Ең жиі зиян әкелетін кәртөп зеңі Phytophthora infestans. Оған қарсы Kuprikol 50 (0,6 % концентрациясымен, яғни 10 л суға 60 г; жемістерді жеуге боламайтын уақыт – сақтану уақыты 7 күн) немесе Dithane M 45 (0,2% концентрациясымен, яғни 10 л суға 20 г; жемістерді жеуге боламайтын уақыт – сақтану уақыты 21 күн) қолдануға болады.
Пепино жылы жерде қыстау керек (оранжереяда, пәтерде және т.б.). Температура 5 Cº-тан төмен түспеуі керек. Көктемде аналық өсімдіктерден тамырлату үшін қаламша таңдап алыңыз, ал кәрі өсімдіктерді жойып жіберіңіз, үйткені оның ары қарай өсіру тиімді болмайды.
Пепиноны ұсынуға менің жоспарымда жоқ, өйткені бұл түр бізде тұрақты сатылып тұрады және көпшілікті ол қызықтырмайды. Оның үстіне қазырғы уақытта пепино бағасы да төмен – орта бағасы 1 Евро.
==Галерея==
<gallery>
Image:Solanum muricatum (3).jpg|Flower and flower buds
Image:Handheld_pepino.jpg|A ripe pepino dulce, showing the characteristic purple striping
Image:Pepino 2.jpg|[[Distal]] (left) and [[proximal]] ends
Image:Pepino 4.jpg|Cut in half
Image:PepinoLT.jpg|Cut in half
</gallery>
[[Санат:Өсімдіктер]]
| 