Ормансыздану: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Ормансыздану''' (''Обезлесивание'') -табиғи өсердің немесе [[антропогендік факторлар|антропогендік факторлардың]]дың салдарынан белгілі бір аумақта орманның жойылуы.

Біздің планетамыздағы [[орман]] алқаптарының азаюының бірден-бір себебі — ағаштарды кесу, ауылшаруашылық дакылдарына және жайылымдарға жер дайындау және т.б. Ауылшаруашылык дакылдарын егу ушін [[Африкадағы тропик|Африкадағы тропиктік]]тік ормандардың 70%-ы, [[Азия|Азиядағы]]дағы тропиктік ормандардың 50%-ы, [[Америка|Америкадағы]]дағы тропиктік ормандардың 35%-ы жойылған. Орман алқаптарының қысқаруы, әсіресе [[Еуропа|Еуропада]]да бөлікте қарқынды жүруде.

1980 жылдары тропиктік ыиғалды ормандар 11,3 млн гаға жойылса, ол көрсеткіш 1990 жылдары 16,8 млн гаға жеткен. Бұл көрсеткіштер орманның табиғи және жасанды жолмен қалпына келтірілу қарқынынан асып кетеді. Орта есеппен 10 га оталған орманға 1 га ғана орман отырғызылады. Жер бетіндегі ормандардың жалпы ауданы орта есеппен 42 млн км2немесекм²немесе 4,2 млрд га. Жыл сайын олардың ауданы 1,5 —2%-ға кемуде. Отырықшы егіншілік шаруашылығының таралуына дейін олемде 6,2 млрд га ну [[орман]] болса, қазір одан тек 1,5 млрд га ғана қалған. Алғашқы ормандар (негізінен тропиктік ылғалды) [[Бразилия|Бразилияда]]да, [[Заир|Заирда]]да, [[Индонезия|Индонезияда]]да, [[Колумбия|Колумбияда]]да, ал карағайлы (қылқан жапырақты) ормандар [[Канада]]]мен [[Ресей|Ресейде]]де сақталған. [[Қытай]] мен [[Австралия|Австралияда]]да алғашқы ормандар өте аз қалған, Батыс [[Еуропа/Еуропада]] ([[Скандинавияны қоспағанда]]) іс жүзінде қалмаған. "Планетаның окпесі" саналатын [[Амазонка]] алабындағы ең ірі көлемді тропиктік ылғалды орманның нашарлауы ерекше қатерлі болып отыр. Бұл орманның тозуы 1982 жылдары ерекше болған. Сол кездері жыл сайын 30 мың км2км² орман жойылды, бұл көрсеткіш 1988 жылы 200 мың км2км²-ге жетті. Соңғы жылдары орман экожүйесіне, осіресе атмосфераның ластануы күшті осер етуде. Дүние жүзінде 1990 жылы 400 млн т негізгі ластағыштар (көміртек оксиді, [[азот]] оксиді, күкірт диоксиді, қатты бөлшектер жоне т.б.) атмосфераға шығарылған. Орман түзілістері кышқыл жаңбырлардың пайда болуына себепші болатын қоршаған ортадағы күкірт диоксидіне өте сезімтал. Қышқыл жаңбырлардың осеріне қылқан жапырақтылар ерекше сезімтал келеді. Ормансыздану елеулі экологиялық зардаптарға соқтырады. Ол жер бетінің альбедосын өзгертеді, атмосферадагы көміртек пен оттектің теңдестігі бүзылады, топырақ [[эрозиясы]] күшейеді, өзеннің гидрологиялық режімі және т.б. бұзылады.<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.

– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5 </ref>