Шұбар күзен: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Шұбар күзен''' ({{lang-la|Vormela peregusna}}) — [[сусар тұқымдасы|сусар тұқымдасына]]на жататын жыртқыш [[сүтқоректі]]. Дене тұрқы — 27—35 см, құйрығы 11—20 см. Түсі шұбар, қара сары дақты. Басы, төсі, бауыры, жауырыны, аяқтары қара қоңыр. Тұмсығы қысқа, құлағы үлкен дөңгелектеу. [[Қазақстан|Қазақстанның]]ның оңтүстігінде таралған. [[Дала]], [[шел]], [[шөлейт]] аймақтарды мекендейді. Әр түрлі індет тарататын кемірушілермен, құстармен, олардың жұмыртқасымен қоректенеді. Тамыз— қыркүйекте ұйығып, 5 ай көтеріп, ақпан—наурызда 3—8 күшік туады. Кейінгі кезде тың жерлерді жыртып және кеміргіштермен күресу үшін улы [[химикат|химикаттарды]]тарды көп қолданғандықтан Шұбар күзен азайып кетегі, сол себепті қорғауға алынып, [[Қазақстан|Қазақстанның]]ның "[[Қызыл кітабына]]" енгізілген (1996).<ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.

«Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2 </ref>

Түрдің таралуы [[Оңтүстік Еуропа|Оңтүстік]]-[[Батыс Еуропа]], жарым-жартылап Алдыңғы, Орта және [[Орталық Азия|Орталық Азия]] қалетиды, Қазақстанда шұбар күзен, негізінен оның Оңтүстік жартысын – Маңғышлақ, [[Үстірт]], [[Арал]]бойы, [[Қызылқұм]], [[Арысқұм]], [[Мойынқұм]], [[Тауқұм]], [[Бетпақдала]]ның оңтүстігі, [[Оңтүстік Балқаш артезиан алабы|Оңтүстік Балқаш]] бойы, [[Іле]] және Сүреті ойпаттары, [[Іле]] мен Жоңғар Алатауларының етектері, [[Алтай]], [[Алакөл]] мен [[Зайсан]] ойпаттары. [[Еділ-Жайық]] өзендері аралығында, Орталық Қазақстанда және Алтай балаларында жойылып кетті.

1959 жылы [[Сарыесік]] өтрау шөлінде 0.8-1.2 км2км² көлемді участкілерде бірден шұбар күзен саналды, яғни оның саны айтарлықтай жоғары болды. ХХ ғ. 70-шы жылдарында Мойынқұм мен Оңтүстік Балтық жағалауында 10 шақырым қашықтықта оның 1-3 іздері байқалды. Қызылқұм шөлінде бірқатар жерде шұбар күзен едәуір. Оның таралуының басқа қоныстарында ол сирек кездеседі.