|
20 ғ-дың 90-жылдарының ортасына қарай әлемде 1200-ге жуық әр түрлі еркін (арнаулы) экон. аймақ болды, оның ішінде: 400-і еркін сауда аймағы, 400-і ғыл.-өнеркәсіптік парк, 300-ден астамы экспорттық өндірістік аймақ және шамамен 100 шақтысы арнайы мақсаттағы аймақтар (офшорлық аумақтар, экология-экон. аймақтар, туристік орталықтар және т.б.). Мыс., Қытай Халық Республикасында жүргізілген әлеум.-экон. реформаларда арнаулы экон. аймақтар маңызды рөл атқарды. 1997 ж. Қытайда бес арнаулы экон. аймақ, 50-ге жуық ашық қалалар, ондаған еркін сауда, жаңа техника мен жоғары технологияны меңгеру, туризмді дамыту аудандары ел экономикасының серпінді өркендеуіне себепші болды.
== Қазақстандағы Еркін экономикалық аймақ==
Қазақстандағы алғашқы ЕЭА 1991 ж. пайда болды: Жезқазған обл-ндағыоблысындағы Жәйрем-Атасу, Талдықорған обл-ндағыоблысындағы Жаркент, Алакөл және “Талдықорғанвнештранс” кәсіпорны, Қостанай обл-ндағыоблысындағы Лисаков қ. және Алматы қ-ндағы “Атакент” еркін сауда аймақтары. Сондай-ақ, бірнеше облыс (Атырау, Шығ. Қазақстан, Қарағанды және Маңғыстау) ЕЭА болып жарияланды. Алайда алғашқы тәжірибе қызмет етудің құқықтық және ұйымдық механизмінің жетілдірілмеуі салдарынан көзделген мақсатқа жетпеді, оларға қаржылық, салық және басқа мәселелерді шешуде қажетті деңгейде дербестік берілмеді. Қазақстан Республикасы Президентінің заңдық күші бар 1996 жылғы 26 қаңтардағы ғ2823 “Қазақстан Республикасындағы арнаулы экономикалық аймақтар туралы” Жарлығымен Қазақстанда тағы да 4 экспорттық-өндірістік тұрпаттағы ЕЭА құрылды: Лисаков ЕЭА (Қостанай обл.облысы, Лисаков қ.); Қызылорда ЕЭА (Қызылорда қ.); Ақмола ЕЭА (Астана қ.) және Жәйрем-Атасу ЕЭА (Қарағанды облысында).ЕЭА-ны тек аймақтық проблема ретінде қарастыру олардың ел экономикасын дамытудағы рөлін жете бағаламауға әкеліп соқтырды. Әлемдік тәжірибе ЕЭА-лар дұрыс құрылған жағдайда өндірістің дағдарыс пен құлдыраудан шығудың, шетелдік және отандық инвестицияларды тарту арқылы экон. тұрақтандырудың тиімді жолдарының бірі екенін көрсетеді. Ондай аймақтарда кедендік және салық салудың, қаржыландырудың, баға мен валюта бағамының ерекше тәртібі мен механизмдерін орнату әжептәуір қаржылық, материалдық, тех. және еңбек ресурстарын іске қосады. Нәтижесінде экон. әлует тезірек дамиды, валюталық түсімдер көбейеді, ішкі рынок бәсекелестік қабілеті бар тауарлармен және қызметтермен байи түседі, экспорт өседі.
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Ерекше экономикалық аймақтар]]
[[bg:Специална икономическа зона]]
|
