Араб тілі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
<!--
 
Бұл мақала араб уикипедиясындағы таңдаулы мақаланың аудармасы. Аудару жұмысы әлі жалғасуда, сондықтан мақалаға өңдеу жүргізбеуіңізді сұраймын, себебі бірнеше сағат бойы жазған зат, басқа біреудің сол аралықта жазған түзетуіне (тіпті ол бір ғана үтірден тұрса да) байланысты қақтығысқа түсіп қалуы мүмкін. Мүмкіндігінше түзетулерді таңғы және түскі уақытта енгізуіңізді сұраймын, себебі мен көбінесе уикипедияны өңдеумен кешкі уақытта айналысам. --~~~~
 
------------------->
{{Infobox Language|name=Arabic
|nativename=العربية ''{{ArabDIN|al-‘arabiyyah}}''
|pronunciation=/alˌʕa.raˈbij.ja/
|caption='''әл-‘Арабийя''' <br/> '''al-‘Arabiyyah''' Арабша жазылған Нахш (скрипт)
|image=[[Сурет:Arabic albayancalligraphy.svg|200px]]
|states=[[Алжир (мемлекет)|Алжир]], [[Бахрейн]], [[Мысыр]], [[ИрақИрак]], [[Иордан]], [[Кувейт]], [[Ливан]], [[Либия]], [[МоританияМавритания]], [[МароккоМағрибия]], [[Оман]], [[Палестина]], [[Қатар]], [[АрабстанСауд Арабиясы]], [[СұданСудан]], [[Сирия]], [[ТунисияТунис]], [[Біріккен Араб ӘмірліктеріБАӘ]], [[Батыс СахарСахара]], [[Йемен]], тағы басқаларт.б.
|speakers=422 млн. адамға жуық<ref>[http://www.scribd.com/doc/14436546/Languages-Spoken-by-More-Than-10-Million-People]</ref>
|speakers=Estimates of native speakers between 186 and 422 million <ref>[http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm Three lists], [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=arb Ethnologue], [http://au.encarta.msn.com/encyclopedia_761576546/Arabic_Language.html Encarta], {{cite web |url=http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html |title=Languages Spoken by More Than 10 Million People |accessdate=2007-02-18 |publisher=Microsoft ® Encarta ® 2006}}</ref>. According to [[Ethnologue]], 246 million including second language speakers, (1999 est).
|rank=2-ші <ref>{{cite web |url=http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html |title=Languages Spoken by More Than 10 Million People |accessdate=2007-02-18 |publisher=Microsoft ® Encarta ® 2006}}</ref> toмен 6-шы <ref>[http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm Most Widely Spoken Languages<!-- Bot generated title -->]</ref> орын (nativeана speakersтілі)
|familycolor=Afro-AsiaticАфразиялық
|fam2=[[SemiticСемит languagesтілдері|SemiticСемит]]
|fam3=[[WestБатыс Semiticсемит languagesтілдері|WestБатыс Semiticсемит]]
|fam4=[[CentralОрта Semiticсемит languagesтілдері|CentralОрта Semiticсемит]]
|script=[[ArabicАраб alphabetжазуы]]
|nation=Official25 language of 25елдің countries,ресми theтілі. thirdАғылшын mostжәне afterфранцуз Englishтілінен andкейінгі Frenchорында.<ref name=Wright>{{cite book|title=The New York Times Almanac 2002|author=John W. Wright|year=2001|publisher=Routledge|isbn=1579583482|url=http://books.google.ca/books?id=G81HonU81pAC&pg=RA4-PA492&dq=almanac+arabic&lr=&as_brr=3&sig=Oi3cBiQqn4ckF2QVKPnXMEffPio}}</ref>{{Collapsible list||
{{flag|Algeria}}<br />{{flag|Bahrain}}<br />{{flag|Comoros}}<br />{{flag|Chad}}<br />{{flag|Djibouti}}<br />{{flag|Egypt}}<br />{{flag|Eritrea}}<br />{{flag|Iraq}}<br />{{flag|Israel}}<br />{{flag|Jordan}}<br />{{flag|Kuwait}}<br />{{flag|Lebanon}}<br />{{flag|Libya}}<br />{{flag|Mauritania}}<br />{{flag|Morocco}}<br />{{flag|Oman}}<br />{{flag|Qatar}} <br />{{flag|Saudi Arabia}}<br />{{flag|Somalia}}<br />{{flag|Sudan}}<br />{{flag|Syria}}<br />{{flag|Tunisia}}<br />{{flag|United Arab Emirates}} (UAE)<br />{{flag|Yemen}}
{{flagicon|Palestinian AuthorityPalestina}} ([[Palestinian NationalПалестина Authorityадминистрациясы]])<br />{{flag|Western Sahara}}
{{flag|AfricanАфрика Unionодағы}}(AU)<br />{{flag|ArabАраб Leagueлигасы}} <br />[[Сурет:Flag of OIC.svg|23px]] ([[OrganisationИслам ofконференциясы the Islamic Conference|OICұйымы]])<br />{{flag|United Nations}}}}
|agency=[[Мысыр]]: [[AcademyКаирдағы ofАраб theтілі Arabic Language in Cairoакадемиясы]]<br />
[[SyriaСирия]]: [[ArabДамасктағы AcademyАраб of Damascusакадемиясы]] (the oldest)<br />
[[IraqИрак]]: [[IraqiИрак ScienceҒылым AcademyАкадемиясы]]<br />
[[SudanСудан]]: [[AcademyХартумдағы ofАраб theтілі Arabic Language in Khartumакадемиясы]]<br />
[[MoroccoМағрибия]]: [[AcademyРабаттағы ofАраб theтілі Arabic Language in Rabatакадемиясы]] (the most active)<br />
[[JordanИордан]]: [[JordanИордания AcademyАраб ofтілі Arabicакадемиясы]]<br />
[[Ливия]]: [[Жамаһириядағы Араб тілі академиясы]]<br />
[[Libya]]: Academy of the Arabic Language in Jamahiriya<br />
[[Тунис]]: [[BeitБайт Alәл-HikmaХикма Foundationфонды]]<br />
[[IsraelИзраиль]]: Academy[[Араб ofтілі theакадемиясы Arabic(Израиль)|Араб Languageтілі академиясы]] (firstараб everелдерінен inтыс aжерде non-Arabашылған ең бірінші countryакадемия)<ref>[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3379498,00.html]</ref>
|iso1=ar|iso2=ara
|lc1=ara|ld1=ArabicАраб тілі (genericжалпы)<br />''seeжеке кодтарды [[varietiesАраб ofтілінің Arabicдиалектілері]] for theбетінен individualқарай codesаласыз''
|ll1=none
|map=[[Сурет:Arabic speaking world.png]]<br />Араб тілінің жалғыз ресми (жасыл)[[Сурет:green.jpg|20px]] және бірнеше ресми тілдердің бірі (көк)[[Сурет:blue colour.jpg|20px]] ретінде таралуы}}
 
'''Араб тілі''' – тілдердің семит-хамит шоғырындағы [[семит]] бұтағынан таралатын тіл. “[[Құран]]” осы тілде жазылған. Сөздік құрамы 12,305,400 сөзден асады. Араб тілі [[семит]] бұтағының оңтүстік тармағына енеді. Оңтүстік және солтүстік тармақшаларға бөлінеді. Оңтүстік тармақшасын Оңтүстік [[Арабстан]]дағы ертеде жойылып кеткен сабей тілі, б.з.б. [[5 ғ.|5 ғасырда]] қолданылған миней тілі жатады. Қазіргі [[Йемен]] аумағынан табылған ежелгі жазба ескерткіштер осы аталған тілдерде жазылған. Миней жазуымен жазылған көне жазба ескерткіштер Солтүстік Арабстаннан да табылды. Солтүстік тармақша тұтас тілдің өзі тәрізді араб тілі деп аталады. Осы тілде жазылған жазба ескерткіштер кейін пайда болған. Олардың ең көнесі – [[лихйендік жазбалар]]. Бұл жазбалар Солтүстік [[Хижаз]]да, [[Сирия|Оңтүстік Сирияда]] [[Птолемей]]лер әулеті билік құрған кезеңде ([[Мысыр]]ды б.з.б. 330-30 жылдарда билеген) және б.з. 106 жылы [[Дамаск]]інің оңтүстігіндегі Сафа шатқалына да тасқа қашап жазылған. [[Ислам]]ға дейінгі поэзиялық ескерткіштердің сақталып қалғандары, негізінен, б.з. 6-7 ғасырларда пайда болған. [[Ислам Діні|Ислам дінінің]] ықпалымен араб тілі [[Арабстан]] аумағында тұтас қолданылатын тілге айналды. [[Араб халифаты]]нда араб тілі мемлекеттік тіл саналды. Басқа жергілікті халықтар тілдеріне әсер етіп, олардың сөздік құрамы араб сөздерімен толықты. Араб тілінің кең таралуы әр-түрлі [[диалект]]ілердің пайда болуына ықпал етті.
 
'''Араб тілі''' — [[семит тілдері]]нің ішіндегі сөйлеушілер саны жағынан бірінші орын алатын, әлемде 422 миллионға жуық адам сөйлесетін тіл. Араб тілі негізінен араб елдерінде және [[Түркия]], [[Сенегал]], [[Чад]], [[Эритрея]] елдерінде таралған. Араб тілі [[Құран]]ның тілі болғасын мұсылмандардың арасында қасиетті тіл саналады және кейбір құлшылықтар (мыс.: [[намаз]]) араб тілінен басқа тілде орындалмайды. Сонымен қатар араб тілі кейбір араб елдеріндегі [[христиандар]]дың діни жоралғылары орындалатын тіл. Орта ғасырлық [[иудаизм]] дініне арналған еңбектердің көбісі осы араб тілінде жазылған. [[Ислам]] дінінің таралып, мұсылмандардың көптеген елдерді билеуіне байланысты араб тілінің да мәртебесі жоғарылап, араб тілі саясат, әдебиет пен ғылымның тіліне айналды. Араб тілі [[Түрік тілі|түрік]], [[Урду тілі|урду]], [[Албан тілі|албан]], [[Малай тілі|малай]] мен [[Индонезия тілі|индонезия]] тілдеріне, кейбір африкалық тілдерге ([[хауса]], [[суахили]]), европалық тілдерге ([[Испан тілі|испан]], [[Португал тілі|португал]], [[Мальта тілі|мальта]] тілдері) көп әсер етті.
 
Араб тілі [[араб елдері]]нде, Эритрея, Чад пен Израиль елдерінде ресми тіл саналады. Араб тілі [[БҰҰ]]-ның алты ресми тілінің бірі боп табылады.
 
Араб тілі [[лексика]]лық жағынан ең өнімді тілдерге жатады. [[13 ғ.|XIII ғ.]] жазылған [[Ибн Манзур]]дың «Лисан әл-араб» кітабында 80 мыңға жуық сөздік жинақталған. Мысалға [[18 ғ.|XVIII ғ.]] жазылған [[Сэмюель Джонсон]]ның [[ағылшын тілі]] сөздігінде 42 мың сөз бар<ref>[http://johnsonsdictionaryonline.com/?page_id=7507 Johnsons Dictionary Online]</ref>.
 
Араб тілі 28 әріптен құралған. Бірақ кейбір тіл ғалымдары «һамза» белгісін әріп ретінде санап, араб әліппесі 29 әріптен тұрады деп санайды. Араб тілінің басқа тілдерден айырмашылығы — [[Парсы тілі|парсы]] және [[Иврит тілі|иврит]] тілдері сияқты араб жазуы оңнан солға жазылады.
 
== Араб тілінің атаулары ==
* '''Құранның тілі''' — мұсылмандардың қасиетті кітібы Құран араб тілінде болғасын осылай аталып кеткен.
* '''«Дад» әрпінің тілі''' — «дад» (ض) әрпі тек қана араб тілінде кездескесін, бұл тілді осылай атап кеткен. Бұған [[Әбу Таийб әл-Мутанабби]]дің сөзі мысал бола алады:
{{quotation|
Олардың мақтанышы «дад»-ты айту
|}}
 
== Араб тілінің классификациясы ==
 
== Араб тілінің пайда болуы ==
 
== Басқа семит тілдерінен айырмашылығы ==
 
== Араб диалектілерінің бірігуі ==
 
== Араб тілінің шарықтауы ==
 
== Араб тілінің құлдырау кезеңі ==
 
== Қайта қалпына келуі және қазіргі замандағы жағдайы ==
 
== Әдеби араб тілі мен диалектілер ==
 
== Екітілділік және оның нәтижелері ==
 
== Араб жазуы ==
 
== Араб каллиграфиясы ==
 
== Араб сандары ==
 
== Араб тілінің айтылуы ==
 
=== Дыбыстар ===
 
=== Харакаттар (әріптердің дыбысталуы) ===
 
=== Дауыссыз әріптер ===
 
== Араб тілінің ғылымдары ==
 
=== Наху (араб тілі грамматикасы) ===
 
=== Баләға (шешендік) ===
 
=== Уруд ===
 
=== Иштиқақ (сөз түрлендіру)===
 
=== Сарф (араб тілі морфологиясы) ===
 
=== Иғраб (грамматикалық талдау) ===
 
== Араб тілін оқыту ==
 
== Араб тілі диалектілері ==
 
== Араб жазуын қоданатын елдер ==
 
== Араб тілінің басқа тілдерге әсері ==
 
 
== Араб тілі Қазақстанда ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Араб_тілі» бетінен алынған