[[Сурет:Welterbe.svg|thumb|Әлемдік мұра нышаны]]
'''Әлемдік мұра''' ({{lang-en|World Heritage}}, {{lang-fr|Patrimoine Mondial}}, {{lang-es|Patrimonio Mundial}}) — [[табиғат|табиғиЮНЕСКО]] немесетарапынан [[адам]] қолымен жасалған нысандарбекітілетін, олардың адамзат үшін ерекше [[мәдениет|мәдени]], [[тарих|тарихи]] немесе [[экология|экологиялық]] маңызы бар деп танылғантанылатын [[табиғат|табиғи]] немесе [[адам]] қолымен жасалған нысандар.
20112012 жылжылғы маусымныңжағдайына 30-насәйкес сәйкес Әлемдік мұра тізімінде — 936962 нысан ([<ref name="list">[Франция]]даhttp://whc.unesco.org/en/list маусымныңWorld 19Heritage менList], 29UNESCO арасындаWorld өткенHeritage 35-шіSites сессияданofficial кейінгі өзгеріске сәйкес)sites.</ref><ref name="New sites">[http://wwwwhc.unesco.org/new/en/media-services/single-view/news/twenty_five_new_properties_inscribed_on_unescos_world_heritage_list_which_now_number_936/453 Twenty-seven new sites inscribed], ЮНЕСКОUNESCO әлемдікWorld мұраHeritage ресмиSites сайтыofficial sites.</ref>. ТізімдегіСоның 725ішінде мәдениетке745 жатадымәдени, 183188 — табиғи және 2829 — аралас нысан бар<ref name="list">[http://whc.unesco.org/en/list World Heritage List], ЮНЕСКО әлемдік мұра ресми сайты </ref>.
== Ұйымдастырылуы ==
|source=}}
Жыл сайын дерлік [[Әлемдік мұра комитеті]] сессиясы өтіп, онда «Әлемдік мұра мәртебесін беру» сұрақтары талқыланады (мысалы 2008 жылы [[Квебек]]те өткен 32-ші сессиясында 19 мәдени және 8 табиғи объектілернысандар тізімге қосылды. Сол сәтке сәйкес тізімде 145 елдің 878 объектілерінысандары болған: 679 — мәдени ескерткіштер, 174 — табиғи және 25 — аралас типті.)
«Әлемдік мұра мәртебесінің» келесі артықшылықтары бар (табиғи ескерткіштер үшін):
* Ерекше табиғи кешенге қосымша оның бірегей кешен болып сақталып тұруына кепілдік береді.
* ЕскеткішЕскерткіш орналасқан аймақ пен оның иелерінің абыройын арттырады.
* Сол тізімге енген объектілердінысандарды дәріптеу және соның салдарынан баламалы табиғатты пайдалану үрдістерін қадыптастыруға (әсіресе, [[экологиялық туризм]]ді) септігін тигізеді.
* Ескерткіштерді қаржыландыру маңыздылығын орнатып, Әлемдік мұра қорынан қаражат бөлуді қамтамасыз ету.
* Табиғи ескерткіштерді бірыңғай бақылап, тексеріп отыруды ұйымдастыруға ықпал етеді.
=== Мәдени критерийлер ===
* '''I.''' ОбъектНысан адамзаттық данышпанның біртума шығармашылығы болып табылады.
* '''II.''' ОбъектНысан адамзат құндылықтарының сол замандағы немесе белгілі бір мәдени кеңістікте, сәулетте немесе технологияда, терең монументтік өнерде, қала жобалары немесе ландшафт үлгілеріндегі өзара зор әсерінің куәгері болып табылады.
* '''III.''' ОбъектНысан әлі өмір сүретін немесе жойылып кеткен мәдени дәстүр немесе өркениет үшін ерекше маңызға ие.
* '''IV.''' ОбъектНысан адамзат тарихының маңызды дәуірінің айрықша құрылымдық, сәулеттік немесе технологиялық ансамблінің немесе ландшафттық үлгісі болып табылады.
* '''V.''' ОбъектНысан адамзаттың дәстүрлі құрылысының, жерді немесе теңізді дәстүрлі пайдалану үрдісінің айрықша керемет үлгісі, оның үстіне мәдениеттік үлгі немесе адамзаттың қоршаған ортамен қатынасының үлгісі (әсіресе бұл қоршаған орта кері қайтпайтын процестер себебінен өте әлсіреп тұрса) болып табылады.
* '''VI.''' ОбъектНысан тікелей немесе жанама түрде оқиғамен немесе бар дәстүрлермен, идеялармен, сенімдермен, көркем немесе әдеби шығармалар байланысты, әрі айрықша әлемдік маңызға ие. (ЮНЕСКО комитеті ойынша бұл шарттың тағы бір немесе бірнеше шарттармен бірге орындалғаны жөн).
=== Табиғи критерийлер ===
* '''VII.''' ОбъектНысан табиғи феномен немесе ерекше табиғи әдемілік пен эстетикалық маңызға ие кеңістік болып табылады.
* '''VIII.''' ОбъектНысан жер тарихының негізгі кезеңдерінің айрықша үлгісі, сонымен қатар өткен шақтың ескерткіші, болып жатқан жер бедері дамуындағы геологиялық процестердің немесе геоморфтық немесе физиографиялық ерекшеліктердің нышаны болып табылады.
* '''IX.''' ОбъектНысан құрлықтық, тұщы су, жағалық және теңіздік экожүйелер мен жануарлар қоғамдастықтары эволюциясы мен дамуындағы болып жатқан экологиялық немесе биологиялық процестердің айрықша үлгісі болып табылады.
* '''X.''' ОбъектНысан биологиялық әр-алуандылық, соның ішінде ғылым мен табиғатты қорғау жағынан алғанда әлемдік маңызы зор, жоғалып бара жатқан түрлердің ең маңызды немесе ең негізгі табиғи өмір сүру ортасын қамтиды.
===Қазақстандағы Юнеско әлемдік мұра нысандары тізімі===
|