Дәулеткерей Шығайұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
19-жол:
Атақты музыка зерттеушісі, академик [[Ахмет Жұбановтың]] айтуына қарағанда, Дәулеткерейдің туған жиені, [[Кеңес]] өкіметінің тұсында өмір сүрген Науша [[Бөкейханов]] күйшінің елу шақты күйін тартады екен. Даңқты сазгер туралы, құнды деректер берген де сол кісі көрінеді. Дәулеткерей бала кезінде молдадан оқып, мұсылманша хат таныған. Ресейде білім алып, кейін генерал дәрежесіне дейін жеткен хан Жәңгір Ордада балалардың орысша білім алуына да жағдай туғызыпты. Дәулеткерей орысша үйреніп, оқи да, жаза да алатын болған. Кішкентайынан-ақ оқымысты бала атанған. Домбыраны тамаша орындаушы [[Мүсірәлі]] деген күйшіден шеберлікті үйренген. Оның үстіне сұлтандардың қысқы мекеніне айналған Ордаға қырқыншы жылдардың бас кезінде Саратовтан драма және эстрада артистері шақырылады екен. Дәулеткерей орыс және [[Еуропа]] музыкасымен жастайынан танысқан деген жорамал бар. Ол орыстың балалайкасында шебер ойнапты. Сондай-ақ гитара мен мандолинаны да тарта білген. [[1854]] жылы француз саяхатшысы [[Паули]] сызған суреттің нобайымен [[Чередеев]] салған акварельде күй тартып отырған Дәулеткерей, одан басқа да аспаптарда орындаушылар бейнеленген. Ең қызығы — ортада билеп жүрген еркек бейнесі бар.
 
[[1855]] жылы [[Екінші Александр]] патшаның таққа отырып, тәж кию салтанатына қатысқан өкілдердің ішінде Дәулеткерей де бар еді. Оны делегация құрамына кіргізудегі мақсат — бірте-бірте ел басқару тәртібін үйрене берсін дегендік еді. Бірақ ол патша колонизаторларының сарайымен емес, озықойлы Ресеймен, [[Пушкин]] елімен танысуға келген-ді. Ол осы сапардан көрмегенін көріп, естімегенін өз қүлағымен естіп қайтады. Еуропа сазгерлерінің оркестр ойнаған шығармаларын тыңдайды. Өзі өлең жазбаса да поэзияны жүрегімен түсінетін күйші екі жылдан кейін Пушкинге, акынның өзі оқыған лицей жанынан ескерткіш қоюға Бөкей ордасынан қаржы жиналған кезде, бірінші болып өз үлесін қосқан.
Дәулеткерей [[1861]] жылы [[ҚызылқүртҚызылқұрт]] елінің билеушісі боп тағайындалған соң, бір жылдан кейін күй атасы ҚүрманғазыменҚұрманғазымен кездескен. "Дәулеткерейдің ҚүрманғазыменҚұрманғазымен өңгімелесіпәңгімелесіп, халық дәстүрі үлгісіндегі басқа да домбырашыларды көріп тануы, оның музыкалық творчествосына қатты өсерәсер етеді", — деп жазады академик Ахмет ЖүбановЖұбанов. [[ҚүрманғазыҚұрманғазы]] және оның шөкірттерініңшәкірттерінің ең үздік музыкалық шығармалары дауылдаткандауылдатқан екпінімен, тастай тегеуірінділігімен, өршіл батылдығы, кең тыныстылығымен ерекшеленеді.
 
Дәулеткерейдің халық тағдырын, елдің еркіндікке үмтылуұмтылу сезімін бейнелеген [["Топан"]], [["Жігер"]] атты күйлері тегеурінділігімен қоса тақсірет көрген ержүрек адамның салмақты, салиқалы тебіреніс-толғанысын бейнелейді. [["Жігер"]] туралы [[Затаевич]] былай деп жазған:
{{начало цитаты}}
"БүлБұл күй — дыбыстық мүмкіндігі аз домбыраның тар көмейіне сыймай, тасып жатқан терең де мол, көтеріңкі лептегі мән-маңызы зор шығарма".
{{конец цитаты}}
Өткен ғасырдың жетпісінші жылдары қайтыс болған Дәулеткерей, үзақұзақ уақыт өмір сүрмесе де артына өлмес, өшпес мұра қалдырып кеткен ұлы күйшілердің бірі.
 
==Шығармашылығы==