Мұхтар Мұқанұлы Мағауин: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш wikify, replaced: қазак → қазақ using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Жазушы
{{wikify}}
|subject_nameЕсімі = Мұхтар Мұқанұлы Мағауин
{{Infobox Biography
|Шынайы есімі =
|subject_name = Мұхтар Мұқанұлы Мағауин
|Суреті image_name = Мұхтар Мағауин.jpg
|Ені image_size = 220px
|Суреттің аты =
| image_caption =[[Мұхтар Мағауин]]
|Туылған кездегі есімі =
| date_of_birth = [[1940]] [[ақпан]]
|Лақап аты =
| place_of_birth = [[Семей облысы]], [[Шүбартау ауданы]]
|Туылған күні = 2.02.1940
| occupation = [[жазушы]]
|Туылған жері = Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Баршатас ауылы
| spouse =
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{flagicon|Қазақстан}} [[Қазақстан]]
|Ұлты = Қазақ
|Мансабы =
|Шығармашылық жылдары =
|Бағыты = тарихи проза
|Жанры = проза
|Шығармалардың тілі = Қазақша
|Дебюті =
|Марапаттары =
|Сыйлықтары =
|Қолтаңбасы =
|Сайты =
|Commons =
}}
 
'''Мұхтар Мұқанұлы Мағауин''' (2.2.1940, [[Баршатас|Баршатас ауылы]], [[Баршатас|Аягөз ауданы]], [[Шығыс Қазақстан облысы]]) — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының [[лауреат]]ы (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). [[ҚазМУ]]-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. “Қазақ әдебиеті” газетінде бөлім меңгерушісі, “Жазушы” баспасында, “Жалын” [[альмана]]ғында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер [[институт]]ында, [[ҚазПИ]]-да аға ғылым қызметкер, доцент, “Жазушы” баспасында бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан “Жұлдыз” журналының бас редакторы. “Кешқұрым” атты тұңғыш әңгімесі “Жұлдыз” журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
'''Мұхтар Мұқанұлы Мағауин''' (2.2.1940, [[Баршатас|Баршатас ауылы]], [[Баршатас|Аягөз ауданы]], [[Шығыс Қазақстан облысы]]) — тарихшы, жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының [[лауреат]]ы (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996).
*“Ақша қар” (1969)
 
*“Бір атаның балалары” (1973)
== Өмірбаяны ==
*“Қияндағы қыстау” (1977)
Мұхтар Мұқанұлы Мағауин — 1940 жылы 2 ақпанда [[Семей]] облысының Шүбартау ауданында туған. 1962 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің [[филология]] факультетін, 1965 жылы оның аспирантурасын бітірген. Еңбек жолын 1965 жылы бастады. "Қазақ әдебиеті" газетінде бөлім меңгерушісі, 1967-1971 жылдары "Жазушы" баспасында бас редактордың орынбасары, Қазақ КСР Ғылым академиясының М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында аға ғылыми қызметкер болып істеген, Мәскеуде М.Горький атындағы Әдебиет институтында қазақ фольклоры мен қазақ әдебиеті тарихы бойынша арнайы лекңиялық курстар жүргізді. 1983-1984 жылдары еркін шығармашылық қызметте, 1984-1986 жылдары "Жазушы" баспасының бас редакторы. 1987 жылы еркін шығармашылык қызметте, 1988 жылдан бері "Жүлдыз" журналының бас редакторы.<ref>Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, "Білім" баспасы. 2005 ж. — 576 бет.ISBN 9965-09-134-Х</ref>
*“Көк кептер” (1979) әңгіме, повестер жинақтары мен
 
*“Көк мұнар” (1971)
=== Білімі ===
*“Шақан шері” (1984)
[[ҚазМУ]]-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965).
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен [[дипломатия]]лық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген “Аласапыран” тарихи [[дилогия]]сы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын [[Тәуекел хан]] басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері [[Ораз-Мұхаммед]] пен оқымысты [[Қыдырғали Жалайыри]]дың, [[Едіге би]] ұрпағы [[Петр Урусов]]тың көркем бейнелері сомдалған. [[Томан би]], [[Манақ батыр]], [[Ділшат]], [[Ай-Шешек бегім]], секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының [[Ресей]], [[Иран]], [[Бұқар]], [[Сібір хандық]]тарымен өзара қатынастары, [[ішкі-сыртқы саяси жағдай]]лары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры [[психология]]-[[философия]] тереңдікпен көркем бейнеленген. “Қобыз сарыны” (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады. Ол
 
=== Қызмет жолы ===
'''Мұхтар Мұқанұлы Мағауин''' (2.2.1940, [[Баршатас|Баршатас ауылы]], [[Баршатас|Аягөз ауданы]], [[Шығыс Қазақстан облысы]]) — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының [[лауреат]]ы (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). [[ҚазМУ]]-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. “Қазақ әдебиеті” газетінде бөлім меңгерушісі, “Жазушы” баспасында, “Жалын” [[альмана]]ғында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер [[институт]]ында, [[ҚазПИ]]-да аға ғылым қызметкер, доцент, “Жазушы” баспасында бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан “Жұлдыз” журналының бас редакторы. “Кешқұрым” атты тұңғыш әңгімесі “Жұлдыз” журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген
 
романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен [[дипломатия]]лық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген “Аласапыран” тарихи [[дилогия]]сы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын [[Тәуекел хан]] басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері [[Ораз-Мұхаммед]] пен оқымысты [[Қыдырғали Жалайыри]]дың, [[Едіге би]] ұрпағы [[Петр Урусов]]тың көркем бейнелері сомдалған. [[Томан би]], [[Манақ батыр]], [[Ділшат]], [[Ай-Шешек бегім]], секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының [[Ресей]], [[Иран]], [[Бұқар]], [[Сібір хандық]]тарымен өзара қатынастары, [[ішкі-сыртқы саяси жағдай]]лары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры [[психология]]-[[философия]] тереңдікпен көркем бейнеленген. “Қобыз сарыны” (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады. Ол
 
Ол
*“Алдаспан”
*“Бес ғасыр жырлайды”
Line 26 ⟶ 48:
зерттеу еңбектері қазақ тарихының 500 жылдық кезеңін қамтиды. Мағауин “Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет” (1992) оқулығы мен хрестоматиясының (1993), т.б. оқу құралдарының авторы. Қаламгер шығармалары бірнеше шет тілдерге аударылған. Ол “Түркі дүниесіне қызмет” халықаралық сыйлық лауреаты (1997).<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref>
 
==Өмірбаяны==
Мұхтар Мұқанұлы Мағауин — 1940 жылы 2 ақпанда [[Семей]] облысының Шүбартау ауданында туған. 1962 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің [[филология]] факультетін, 1965 жылы оның аспирантурасын бітірген. Еңбек жолын 1965 жылы бастады. "Қазақ әдебиеті" газетінде бөлім меңгерушісі, 1967-1971 жылдары "Жазушы" баспасында бас редактордың орынбасары, Қазақ КСР Ғылым академиясының М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында аға ғылыми қызметкер болып істеген, Мәскеуде М.Горький атындағы Әдебиет институтында қазақ фольклоры мен қазақ әдебиеті тарихы бойынша арнайы лекңиялық курстар жүргізді. 1983-1984 жылдары еркін шығармашылық қызметте, 1984-1986 жылдары "Жазушы" баспасының бас редакторы. 1987 жылы еркін шығармашылык қызметте, 1988 жылдан бері "Жүлдыз" журналының бас редакторы.<ref>Қазақстан баспагерлері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, "Білім" баспасы. 2005 ж. — 576 бет.ISBN 9965-09-134-Х</ref>
 
== Шығармалары ==
Мұхтар Мағауин
Көрінгенге етпеген сөзді шығын,
Ері қайсы, білуші ем, ез кісі кім.
Ел Сен болсаң, қашанғы хас шеберсің
қашап жатқан жалықпай өз мүсінін!
Қыр астынан көрініп зеңгір тұлғаң,
Озенге де ұқсайсың өрге ұмтылған.
Алатауда емессің, Қаратауда,
Дара тау ма деп қалам Сен бір тұрған!
Ұқсап туған даланың тарпаңына,
бет қаратпас мінезің бар тағы да.
Пенде болып ермедің ел сөзіне,
Көңілінді бермедің хан тағына.
Қара сөзде қазақы желдей естің,
Тізгінінді тіріге бермей өстің.
Қатпар-қатпар қыртысын ғасырлардың
қопара да алған жоқ Сендей ешкім!
Күреске де кіргесің, ысылғасың,
Жауың болса - зәресін ұшырғасың.
Қапталдасқан қастарды айтпағанда,
достарыңның өзінен мысың басым.
Сөзің дара, өзің де, дара хатың,
Алыс тарап, асқақтап барады атың.
Өз аузыңа қаратып тұрсың бүгін,
Алты алаш - алпыс Түрік қағанатын.
Даусындай боп баяғы Көкбөрінің,
Мұхтар Мағауин
 
==Шығармалары==
Баспасөз бетінде алғаш рет 1959 жылы көрінді. 60-жылдары негізінен әдебиет зерттеушісі ретінде танылды. "[[Қобыз сарыны]]" атты ғылыми монографиясы жарық көрген (1968). Бүдан соңғы кезеңде көркем прозаға көбірек ден қойды. "Көкмүнар" (роман, 1972), "Бір атаның балалары", "[[Көк мүнар]]" (повестер мен әңгімелер), "Аласапыран" (тарихи роман-дилогия, 1980-1982), "Шақан Шері" (роман), "Мен" (ғүмырбаяндық роман-хамса), "Құмырсқа-қырғын" (әңгімелер), "Үлтсыздану үраны" (мақалалар) және тағы басқа кітаптары жарық көрген. 2002 жылы он үш томдық шығармалар жинағы басылып шықты. Көптеген шығармалары орыс тіліне аударылған, шетел тілдерінде басылған. Мүхтар Мағауинның шығармашылық тарихына зер салып қарасаңыз үнемі жаңашылдыққа үмтылғанын байқау қиын емес. Шығармаларында қайталану жоқ, әсіресе соңғы жылдары бүрынғы дүниелеріне мүлдем үқсамайтын, қурылымы жағынан өзгеше шығармалары "қыпшақаруың", "қүмырсқа қыргын". Жакын арада [[Чехия]] Республикасынан жарық көрген "Жармақ" — қазақтың екі ғасырлық тарихы мен бүгінгі психологиялық тартыстар жүйесіне қүрылған романы жазушыны мүлдем басқа қырынан көрсетеді.
 
Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, жазушы, әдебиет зерттеушісі. Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы.
"Аласапыран" тарихи роман-дилогиясы үшін Қазақ КСР-інің Абай атындағы мемлекеттік сыйлығы берілді. (1984). Қазақстанның Халық жазушысы, Түркияның Халықаралық "Түркі дүниесіне қызмет" сыйлығының сахибы.<ref>Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2</ref>
 
== Дереккөз ==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
Line 68 ⟶ 61:
[[Санат:Қазақ жазушылары]]
[[Санат:1940 жылы туғандар]]
 
 
{{Bio-stub}}
 
[[en:Mukhtar Magauin]]