Аббас әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
1-жол:
{{Infobox Former Country
'''Аббас әулеті''', ''әл - Абдассийун'' -[[Араб халифаты]]н билеген әулет ([[749 -1258]]). [[Мұхаммед пайғамбар|Мұхаммед Пайғамбарлық]] (с.а.у.) немере ағасы [[әл-Аббас бин Абд әл-Мутталиб бин Хашим]]нен (653 жылы өмір сүрген) тараған. [[Мұхаммед бин Әлидің ұлы Ибрагим]] жіберген [[өкіл]] [[Әбу Муслим]] бастаған [[Шииттер|Шииттік қозғалыс]] [[Омейя Әулеті|Омейя әулетін]] тақтай тайдырған соң, Аббас әулетінің [[үкімет]] басына келген. Аббас әулетінің алғашқы [[Халифат|халифасы]] [[Әбу әл-Аббас әс-Саффах]] (750 - 54) болды. 762 жылы Аббас Әулетінің астанасын Шамнан ([[Дамаск]]) [[Бағдад]]қа ауыстырды. Аббас әулетінің мемлекеті әдебиеттерде, кейде «[[Бағдадяхалифаты]]» деп те аталады. [[Сурет:Wilayah Abbasiyyah semasa khalifah Harun al-Rashid.jpg|thumb|Аббас әулеті]] Ол «[[Мұсылман]] ренессансы» дәуірінде мәдениеті, [[ғылымы]],әдебиеті,[[философия]]сы, [[математика]]сы,[[география]]сы, [[сауда]]сы, т.б. әлемдік дамудың алдыңғы қатарындағы мемлекет болды. Бұл [[халифат]] төңірегіндегі көптеген халық өкілдері оған өзіндік үлестерін қосып отырды. [[Ежелгі Шығыс]], [[Грек]], [[Рим]] өркениетінің жетістіктеріне сүйенген араб мәдениеті [[Еуропа]] елдерінің дамуына көмектесті. Аббас әулеті арасынан һарун әр-Рашид (786 - 809), Мамун (813 - 33), [[әл-Мутасим]] (833 - 42) қызметтері айрықша аталды. Кейін VIII ғ-дың ортасында мемлекет бірлігі әлсіреді. Әр аймақта Аббас тұқымдары немесе жергілікті билеуші топтар билік жүргізе бастады. X ғасырда [[бұйдтер]], одан салжұқтар Аббас әулетін ығыстырыл шығарды да, олар тек діни тістерге ғана араласатын болды. 1258 жылы [[Хулагу хан]] бастаған [[моңғол]]дар [[Бағдад]]ты басып алып, Аббас әулетін жойды. Тірі қалған әл-Мустансирге [[Мысыр]] [[Бейбарыс|сұлтаны Бейбарыс]] 1261 ж. әл-Қаһрада [[халифа]] атағын берген.1517 жылы [[түрік]] сұлтаны [[Сәлім әл-Мутауәккіл]] халифаны [[Стамбұл]]ға көшіріп, кейін [[халифа]] атағы түрік сұлтандарына өтті.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> ▼
|native_name = الخلافة العباسية<br>''al-Khilāfah al-‘Abbāsīyyah''
|conventional_long_name = әл-Хилафа әл-Аббасияһ
|common_name = Аббасидтер хилафаты
|continent = Afroasia
|region = Middle East
|status = Empire
|government_type = Caliphate
|life_span = 750–1258
|year_start = 750
|year_end = 1258
|p1 = Umayyad Caliphate
|flag_p1 = Umayyad Flag.svg
|s1 = Mongol Empire
|flag_s1 = White Sulde of the Mongol Empire.jpg
|s2 = Mamluk Sultanate (Cairo)
|flag_s2 = Mameluke Flag.svg
|image_flag =
|flag_border = no
|image_map = Abbasids850.png
|image_map_caption = Abbasid Caliphate at its greatest extent, c. 850.
|capital = [[Kufa]]<br/><small>(750–762)</small><br/>[[Ar-Raqqah]]<br/><small>(796–809)</small><br/>[[Samarra]]<br/><small>(836–892)</small><br/>[[Baghdad]]<br/><small>(762–796)<br>(809-836)<br>(892-1258)</small>
|common_languages = Official language:<br>[[Arabic language|Arabic]]<br>Regional languages:<br>[[Aramaic language|Aramaic]], [[Armenian language|Armenian]], [[Berber languages|Berber]], [[Coptic language|Coptic]], [[Georgian language|Georgian]], [[Greek language|Greek]], [[Hebrew language|Hebrew]], [[Middle Persian language|Middle Persian]], [[Turkic languages|Oghuz Turkic]],<ref>http://www.tarihimiz.net/v3/Haberler/Tarih/Abbasiler-devrinde-turklerin-etkinligi-ve-hizmetleri.html {{tr icon}} Abbasiler devrinde türklerin etkinliği ve hizmetleri</ref><ref>http://www.genbilim.com/content/view/4930/190/ {{tr icon}} Abbasiler</ref> [[Kurdish language|Kurdish]]<ref>http://lalishduhok.org/lalish/26/E/L%2026%20E%20_%202.pdf</ref>
|religion = [[Sunni Islam]]
|currency = [[Gold dinar|Dinar]] (gold coin)<br>[[Dirham]] (silver coin)<br> [[Fals]] (copper coin)
|leader1 = [[As-Saffah]] <small>(first)<small>
|year_leader1 = 750–754
|leader2 = [[Al-Musta'sim]] <small>(last)<small>
|year_leader2 = 1242–1258
|title_leader = [[Caliph]]
|stat_area1 = 11100000
|stat_pop1 = 20000000
|today = {{Collapsible list|title=Countries today|
{{flag|Afghanistan}}|{{flag|Algeria}}|{{flag|Andorra}}|{{flag|Armenia}}|{{flag|Azerbaijan}}|{{flag|Cyprus}}|{{flag|Egypt}}|{{flag|Georgia}}|{{flag|Gibraltar}}|{{flag|Greece}}|{{flag|Iran}}|{{flag|Iraq}}|{{flag|Israel}}|{{flag|Italy}}|{{flag|Jordan}}|{{flag|Kazakhstan}}|{{flag|Kuwait}}|{{flag|Kyrgyzstan}}|{{flag|Lebanon}}|{{flag|Libya}}|{{flag|Malta}}|{{flag|Morocco}}|{{flag|Oman}}|{{flag|Pakistan}}|{{flag|Palestinian Authority}}|{{flag|Portugal}}|{{flag|Qatar}}|{{flag|Russia}}|{{flag|Saudi Arabia}}||{{flag|Spain}}|{{flag|Syria}}|{{flag|Tajikistan}}|{{flag|Tunisia}}|{{flag|Turkey}}|{{flag|Turkmenistan}}|{{flag|United Arab Emirates}}|{{flag|Uzbekistan}}|{{flag|Western Sahara}}|{{flag|Yemen}}
|
}}
|footnotes =
}}
▲'''Аббас әулеті'''
== Пайдаланған әдебиет ==
| |||