Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
29-жол:
| footnotes =
}}
'''Нұртас Оңдасынов''' (1904—1989жж1904—1989 жж.) — қоғам қайраткері, тілші-ғалым. Ол кісі заманның ауыр кезеңінде 13 жыл бойы Қазақстан Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы болды. Үкімет басына келісімен бірінші кезекте елде жүріп жатқан сауатсыздықты жоюды қолға алып, оны сәтті аяқтайды. Шалғай аудандарда мүғалімдермұғалімдер даярлайтын курстар, училище, облыс орталықтарында Мұғалімдер институтын ашып, [[Орталық КомитеттіңКомитет]]тің саясатының жүзеге асуына күш салады. Қазақстан Орталық Комитетінің [[бюро]] мүшесі ретінде ол мәдениет мәселелеріне жауапты болды. Н.Оңдасынов соғыс жылдарының ауыртпалығына қарамай [[Абай|Абайдың]] 95 және 100 жылдық мерейтойын[[мерейтой]]ын аса биік дәрежеде атап өту жөнінде [[Үкімет қаулысынқаулысы]]н шығарып, комиссияның төрағасы өзі болып өткізген. [[Қыздар педагогикалық институты]], Үлттық [[консерватория]], Дене шынықтыру институты, Политехникалық, технологиялық институттар ашу және медицина, шет тілдер институттарына көптеген жаңа факультеттер қосу сол кісінің түсында істелінген істер.
 
[[Опера және балет театры]] қүрылысының жедел аяқталуын тікелей бақылап, облыстарда театрлардың ашылып, филармония, ән-би ансамбльдерінің үйымдасуынаұйымдасуына да үйытқыұйытқы болған. [[Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясы|КСРО Ғылым академиясының]] дербес қүрылуына бірден-бір атсалысқан адам. Соғыстың жүріп жатқанына қарамай жаңа ғимараттың салынуына қаражат қарастырып, оның іргесі қаланғанда ырымдап: "Қазақ ғылымы күмістей таза болсын" деп, күміс ақша шашқаны мәлім. Осы Ғылым академиясының басына [[Қаныш СәтбаевтыңСәтбаев]]тың келуіне де себепші осы кісі. [[Сәтбаев, Қаныш Имантайұлы|Қ.Сәтбаевтың]] газетке шыққан мақаласындағы болашақ ғалымның сөз саптасы үнапұнап, жаңа ойларын білуге, танысуға [[Мәскеу|Мәскеуге]] шақырады. Кездесіп, сөйлескеннен кейін [[Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясы|КСРО Ғылым Академиясының]] президенті В.Л. Комаровқа алып барып: "[[Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясы|Қазақтың Ғылым Академиясының]] болашақ президенті..." — деп, бірден таныстырады.
 
1942 жылдың басында [[Кенді Алтай]], Лениногорға іссапарға келген Оңдасынов білімді, байсалды [[Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы|Дінмүхамед Қонаевты]] кездестіреді. Кейіннен [[Алматы|Алматыға]] келіп, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы Скворцовпен ақылдасып, өзіне орынбасарлыққа шақырттырады. [[Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы|Д.А.Қонаев]] он жыл бойы Оңдасыновтың орынбасары болады. НүртасНұртас Дәндібайүлы 1954-1955 жылдары Қазақ КСР Жоғары КеңесіПрезидиумыныңКеңесі Президиумының төрағасы, сосын Гурьев (Атырау) облыстық атқару комитетінің төрағасы және осы облыстың партия үйымынұйымын басқарды. "Жауапты қызметте жүріп, шығармашылықтан қол үзбейтін. [[Араб тілі|Араб]], [[Парсы тілі|парсы]] тілдеріне жүйрік еді.
 
1962 жылы зейнеткерлікке шыққаннан кейін шығармашылықпен шындап айналысқан. 1969 жылы "Арабша-қазақша түсіндірме сөздігі", 1974 жылы "Парсыша-қазақша түсіндірме сөздігі" жарық көріп, қалың оқырманның ыстық ықыласына бөленді" — дейді [[Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы|Д.А.Қонаев]] өзінің "Өтті дәурен осылай" кітабында. Алматыдағы Абай ескерткішінің авторы [[Хакімжан Наурызбаев|Хакімжан Наурызбаевты]] да [[Қостанай|Қостанайға]] барған іссапарында байқап, Алматыға алып келіп, оқытып, ат бағушыдан қазақтың түңғыш мүсіншісін жасаған осы кісі.<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref><ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.
«Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2 </ref>
==Пайдаланған әдебиет==