Мәуереннаһр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Боттың үстегені: tg:Мовароуннаҳр |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[File:Karte Map Chorasan-Transoxanien-Choresmien.png|thumb|'''[[Мәуереннаһр]]''' (''Transoxiana''), <br /> [[Хорасан]] (''Chorasа'') оңтүстікте, <br /> [[Хорезм]] (''Choresmien'') батысында.]]
'''Мәуереннаһр''' ({{lang-ar|ما وراء النهر}} — ''Ma Wara' un-Nahr'', дәлме-дәл — «өзен әр жағы»), тағы да Трансоксиана ({{lang-la|Transoxiana}}) және Фараруд ({{lang-fa|فرارود}} — ''Farārud'') — [[Әмудария]] мен [[Сырдария]] өзендерінің аралығындағы жерлер. Бұл атау 7 – 8-ғасырлардағы арабтардың [[Орталық Азия|Орталық Азияға]] жорықтарынан кейін пайда болды. Араб қолбасшысы [[Құтайба ибн Муслим]] 710 – 712 ж. [[Бұхара]] мен [[Самарқанд|Самарқандты]], 714 ж. [[Шаш]] ([[Ташкент]]) пен [[Фараб|Фарабты]] ([[Отырар]]) алып, ислам дінін, араб тілін енгізді. 9 – 10-ғасырларда Мәуереннаһр [[иран|ирандық]] [[Самани әулеті]] (892 – 999) құрған [[мемлекет]] құрамында болды. 10-ғасырдың аяғынан бастап [[Қарахандар]] қолына түпкілікті көшіп, кейін мұнда [[Батыс Қарахан қағанаты]] құрылды. 12-ғасырда [[Хорезм]] шаһтарына бағынып, 13-ғасырда [[Шыңғыс хан империясы|Шыңғыс хан империясының]], 14-ғасырдың 70-жылдарынан бастап [[Әмір Темір]] мемлекетінің құрамында болды. 16-ғасырда [[Мұхаммед Шайбани|Мұхаммед Шайбанидің]] Орта Азияға жорығынан кейін көшпелі [[Өзбек мемлекеті|өзбек мемлекетінің]] қол астына өтті. 16-ғасырдың аяғында қазақ ханы [[Тәуекел]] Әндіжанды, Ташкент пен Ферғананы басып алып, Мауереннаһрдың солтүстік бөлігін [[Қазақ хандығы|Қазақ хандығының]] құрамына қосты. 17-ғасырдың 2-жартысынан бастап мұнда Бұхара, [[Хиуа]], Қоқан сияқты Орталық Азия хандықтары құрылды. Мәуереннаһрдың Самарқанд, Бұхара, [[Ходжент]] сияқты қалалары Орталық Азиядағы ірі сауда және мәдениет орталықтары болды. Мәуереннаһрдан ғылым мен мәдениетке үлкен үлес қосқан [[Әбу Әли ибн Сина]], [[Бұхари]], [[Рудаки]], [[Ұлықбек]], т.б. шықты.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref><ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.
«Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2 </ref>
Қазір бұл жерлер [[Өзбекстан]] (соның ішінде [[Қарақалпақстан]] да), [[Қазақстан]], [[Түрікменстан]] және [[Тәжікстан]]ның жерлерінің бөліктеріне сәйкес.
== Дереккөздер ==
<references/>== Тағы қараңыз ==
[[Санат:География]]
[[ar:بلاد ما وراء النهر]]
| |||